In 2020 zijn 16 mensen omgekomen bij politie-ingrijpen. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van voorgaande jaren. Het merendeel vertoonde verward gedrag. Dat blijkt uit een inventarisatie van Controle Alt Delete, waar Pointer over bericht. Controle Alt Delete zet zich als organisatie in voor een gelijke behandeling door wetshandhavers van alle mensen in Nederland. 

Wat opvalt aan de achtergrond van deze zaken is dat het in 13 van 16 gevallen ging om een melding over een persoon die verward gedrag vertoonde. Veel doodsoorzaken zijn echter (nog) niet bekend. Ook is in veel gevallen onduidelijk of en zo ja hoe het handelen van de politie van invloed is geweest op het overlijden. Wel bracht het Openbaar Ministerie onlangs naar buiten dat er in 2020 vijf personen zijn omgekomen bij een schietincident met de politie. Dit blijkt uit onderzoek van de Rijksrecherche naar het handelen van de politie in dit soort zaken.

Sinds 2016 houdt Controle Alt Delete deze cijfers bij, omdat de politie dat zelf niet doet. Voor dit onderzoek heeft Controle Alt Delete zich gebaseerd op openbare bronnen, zoals nieuwsberichten en de website van de politie. De Rijksrecherche zal later dit jaar voor het eerst cijfers publiceren over het totaal aantal overledenen bij politie-ingrijpen. Jair Schalkwijk van Controle Alt Delete vraagt zich af waarom de politie deze cijfers zelf niet bijhoudt. “Deze basale informatie is noodzakelijk om daaruit lessen te kunnen trekken waarmee de politie het aantal overledenen kan terugdringen.” 

Oorzaken

Politiewetenschapper Jaap Timmer vindt het lastig om conclusies te verbinden aan de stijging. “Het kan toch echt te maken hebben met toeval of iemand wel of niet overlijdt, het toeval of je als politie met zo iemand in aanraking komt of niet. Dus een stijging of daling zegt niet zoveel. Je moet echt kijken naar de oorzaken van het overlijden en of dat iets zegt over het optreden van de politie of over hun nazorg.”

De politie laat in een reactie weten niet op de cijfers te kunnen reageren, omdat hen onduidelijk is welke criteria Controle Alt Delete precies hanteert. Woordvoerder Helma Huizing: "We kunnen alleen reageren op de officiële cijfers van de Rijksrecherche die over een paar maanden naar buiten worden gebracht.” 

Wel laat de politie weten al langere tijd een toename te zien van het aantal incidenten rond mensen met verward gedrag. “Het gaat hier om cijfers over het aantal incidenten dat wordt geregistreerd, niet om het aantal personen. Dat betekent dat één persoon meerdere incidenten kan veroorzaken. Achter deze cijfers gaat menselijk leed en maatschappelijke overlast schuil. Psychoses, dementie, suïcidaliteit, verslaving etc.” 

Eerste Kamer

Komende dinsdag wordt de nieuwe ‘stelselherziening geweldsaanwending’ behandeld in de Eerste Kamer. Die moet ervoor zorgen dat een politieagent niet direct terechtstaat als verdachte, maar in eerste instantie wordt gezien als betrokkene bij een geweldsincident.

Bekijk het hele onderzoek