De trauma’s van al die vluchtelingenkinderen in een klas, waar laat een juf dat allemaal? “In het begin was het zoeken naar hoe ik ermee om moest gaan. Ik blijf heel erg dicht bij mezelf. Je kunt wel meegaan in hun ellende, maar deze kinderen zoeken veiligheid. Ik luister en kijk naar ze. Ze kunnen heel boos worden. Maar ze weten dat ze elke dag weer terug mogen komen en opnieuw mogen beginnen.” 

Kiet zelf is een ‘verlofkind’, geboren in Amsterdam toen haar moeder daar familie bezocht. Het gezin woonde in Indonesië en later in Maleisië. Kiet was negen toen het gezin terugkwam naar Nederland. “We kwamen aan met de boot en het was bloedheet. We hadden allemaal een beeld van Nederland: gezelligheid, kneuterig, je kent het wel. Maar van het pension in Valkenswaard waar we gingen wonen heb ik nog trauma’s. Ik dacht: is dit het nou?”  Deze jeugdervaring, de blik van de buitenstaander bleek een solide basis voor de uitdagingen die Kiet later op haar levenspad zou tegenkomen.  

Hersentumor 
Toen haar zoon Jared in groep 7 zat, begon Kiet te merken dat er iets met hem was. Op pianoles en atletiek wilde zijn linkerhand niet goed meer meedoen. Na een doorverwijzing naar het ziekenhuis bleek er een tumor in zijn hersenen te zitten. “Als moeder voel je dan meteen dat het niet goedkomt.” Dokters wilden hem nog helpen met chemo’s en een operatie. Een tijd van veel ziekenhuisbezoeken brak aan.  

Jared wilde een zo’n gewoon mogelijk leven blijven leiden, dus bleef hij naar school gaan. Tijdens een musical viel hij van het podium. Kiet wist: dit is het begin van het einde. Ze stopten met het traject in het ziekenhuis. Jared is een halfjaar thuis geweest en je zag hem langzaam afglijden.  

Jared had een vriendje van dertien. “Die heeft zo goed voor hem gezorgd! Hij is naar de directeur van de school gegaan en zei: ‘Luister, mijn vriend gaat binnenkort sterven, dus ik zal er regelmatig niet zijn.’ Hij nam Jared ook vaak mee naar zijn huis. Ik mocht me er niet mee bemoeien. En dan zei ik: ‘Ja, maar stel dat ‘ie dan doodgaat bij jou ...’ De jongens antwoordden: ‘Wat maakt dat nou uit?’ Ja, niks natuurlijk. Het was een hele bijzondere tijd. Ik heb er veel van geleerd. Want we vinden misschien dat twaalf jaar niet oud is, maar we denken te veel in tijd. Ik zag aan Jared dat hij me aan het overstijgen was.”  

Opnieuw geboren 
“Ik heb drie kinderen met Bijbelse namen. Als ik me goed herinner betekent Jared ‘hij die voorgaat’. Toen hij geboren werd, zei de vroedvrouw: ‘Dit is een kind met een oude ziel.’ Dan sta je er niet bij stil, maar later ging ik naar foto’s kijken en toen zag ik het. Zijn gezicht had een duidelijke uitdrukking terwijl de andere kinderen gewone babywangetjes hadden. Het frappante was dat de vader van mijn kinderen een broer had die op zijn zestiende aan een hersentumor overleed. Die is uiteindelijk in het blindeninstituut terechtgekomen en een hele eenzame dood gestorven, omdat zijn moeder de reis niet elke keer kon betalen. Naderhand dacht ik ineens: misschien mag hij het nog een keer opnieuw doen, maar dan bij mij. Dat gevoel was heel sterk, omdat die twee jongens ook heel erg op elkaar leken.” 

Vanwaar dat geboortekaartje bij Jareds overlijden? “Als je kind plotseling sterft, is het natuurlijk een heel ander verhaal. Maar zijn stervensproces van negen maanden was ook een soort geboorte naar ergens anders. Je komt ter wereld in een foetushouding en zo sterf je eigenlijk ook. Jared werd opnieuw geboren, zo leek het wel.” 

Eigen weg 
“Jared wilde wel per se begraven worden, want je weet maar nooit, vond hij. ‘Als ik daar boven aankom en ze vragen me wat ik met m’n lichaam gedaan heb, en ik moet zeggen dat het verbrand is, dan heb ik een probleem.’ Op zijn graf staat alleen z’n naam. Geen geboortedatum en geen sterfdatum, want dat vond ik ineens niet meer belangrijk.” Het klinkt alsof Kiet besefte dat Jared niet van haar was. “Ik denk eigenlijk nooit dat de dingen van mij zijn. Dat merk je ook aan je kinderen. Op een gegeven moment gaan ze hun eigen weg. Ze stichten een gezin, krijgen zelf kinderen. Als moeder wil je je er natuurlijk af en toe nog wel mee bemoeien. Maar het zijn zulke prachtige mensen die hun eigen leven kunnen leiden en ik mag daar gewoon deel van zijn. Dat had ik bij Jared ook heel sterk. Ik heb twaalf jaar voor hem mogen zorgen. Ik vond hem een heel bijzonder kind en met hem ga ik gewoon verder in gedachten.” 

Volgens Kiet ervaren mensen sterven als een bevrijding, als een gevoel van te lang in een te klein huis te hebben gewoond. Onze dierbare overledenen kunnen we ook gewoon een tijd blijven aanspreken, vindt ze. Dat deed ze met Jared en ook met haar vader. Haar moeder is een ander verhaal. ”Mijn moeder zat haar tienerjaren in het jappenkamp. Ze was een heel warm, lief, spontaan en vooral creatief mens. Maar uiteindelijk werd het leven haar te zwaar. Ze heeft zelf gekozen om dit leven te verlaten. En toen dacht ik: mama, jij hebt die rust echt nog zo nodig, we gaan jou nu niet meer lastigvallen. Rust nu maar uit.” 

Tot bloei 
Hoe is het om met kinderen te werken die allemaal een vluchtverhaal hebben, terwijl je eigen moeder zo getraumatiseerd is door oorlogsgeweld? “Ja ach, ik heb ook niet op alles een antwoord. Als wij zien dat een kind echt een trauma heeft, doen wij er alles aan om het te helpen. Er zijn natuurlijk tegenwoordig allerlei soorten therapieën die er in de tijd van mijn moeder nog niet waren. Aan de andere kant denk ik ook dat een jong kind het meest gebaat is bij gewoon lekker naar school gaan en vriendjes maken. En uiteindelijk komt het kind misschien toch wel stralend tot bloei. Een mens is in staat om enorme bochten te nemen. Mijn moeder heeft ook gewoon zes kinderen gekregen. Tot het moment kwam dat ze het niet meer kon bolwerken.” 

Wat is de motor die Kiet gaande houdt? “Ik word enorm geïnspireerd door de kinderen zelf. Elke ochtend komen ze de klas binnen, roepen ‘Dag juf!’ en hebben dan weer een leuk verhaal. En soms komen er hele droevige, verdrietige verhalen. Dan huil je even met het kind mee en dan is het weer van ‘Nou juf, nu ga ik weer spelen!’ Ik vind het heel fijn dat wij een hele hoop onderwijsballast van ons af kunnen gooien en zeggen: ‘Joh, dit gaat ‘m vandaag echt niet worden. Ga maar lekker spelen.’ In het begin maakten we heel trouw een dagplanning, maar die was al na een kwartier gedoemd te mislukken. Dat doen we dus niet meer. Wij mogen nog heel erg naar kinderen kijken en ingaan op wat ze echt nodig hebben.” 

Tekst: Annemiek Schrijver
Foto: Rogier Veldman