Met deze 6 tips voorkom je dat al het deprimerende wereldnieuws je helemaal omverblaast

Het is volstrekt normaal om je zwaar beroerd te voelen over de staat van de wereld. Zo blijf je overeind.

Eerst was er de klimaatcrisis, toen een pandemie en alsof dat nog niet genoeg misère bracht, wordt er niet ver van huis een gruwelijke oorlog gevoerd. Als het aankomt op schokkende gebeurtenissen op het wereldtoneel, krijgt onze generatie flink wat te verduren. En dat gaat velen niet in de koude kleren zitten: vorig jaar al gaf een kwart van de jongvolwassenen aan psychische problemen te hebben, een stijging die deels kan worden verklaard door de impact van de pandemie en zorgen over de toekomst van de aarde.

Ook professor dr. Arne Popma, voorzitter van de afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP), merkt de ‘weltschmerz’ op in de gesprekken die hij voert met jongeren. “Er bestaan grote existentiële zorgen over waar het heengaat met de planeet en wat dat betekent voor hun eigen toekomst. Veel jongvolwassenen zijn al een tijdlang pessimistisch over hun bestaanszekerheid op de langere termijn. De oorlog in Oekraïne geeft aan sommigen nu een extra mentale tik. Er zijn jongeren in mijn praktijk die er ‘s nachts van wakker liggen.”

Aan wie zich sinds het uitbreken van de oorlog angstiger of somberder is gaan voelen, wil Popma meegeven dat die gevoelens niet vreemd zijn. “Het is een normale reactie op een abnormale situatie. Als je je er wat minder goed door kan concentreren op je werk of studie of er wat onrustiger van slaapt, weet dan dat je echt niet de enige bent.” Maar, zo benadrukt hij, “mocht je er nachten van wakker liggen en overdag niet meer kunnen functioneren, dan is het belangrijk om hulp te zoeken.”

Om te voorkomen dat al het deprimerende wereldnieuws je helemaal omverblaast, zetten we een paar tips voor je op een rijtje die gevoelens van angst, somberte en machteloosheid kunnen helpen verzachten.

"Geen enkele gedachte blijft voor de rest van je leven in je hoofd zitten."

1). Probeer je doemgedachten in perspectief te plaatsen

Wie dagelijks berichten voorbij ziet komen over een ‘oorlog in onze achtertuin’ en nucleaire dreiging, kan vanzelf gaan denken dat er vandaag of morgen ook een bom op zijn eigen dak valt. “Maar die kans is voor ons als Nederlanders vrijwel nihil”, zegt Popma. “Het kan helpen om jezelf daaraan te blijven herinneren, en het gevaar in perspectief te plaatsen. De kans dat je onder een auto komt is op dit moment reëler.”

Ook helpt het volgens de psychiater om je doemgedachten uit te spreken naar iemand in je vertrouwde omgeving. “Dan zul je merken dat iemand er misschien een andere kijk op heeft, dat kan helpen de angst te temperen.” Daarnaast is het belangrijk om je te realiseren dat opdringende doemgedachten vanzelf een keer verdwijnen. “Zo’n steeds terugkerende gedachte kan heel naar zijn, maar het gaat een keer over”, zegt Popma. “Geen enkele gedachte blijft voor de rest van je leven in je hoofd zitten.”

Afleiding zoeken in muziek, sport of een andere hobby kan helpen om doemgedachten dragelijk te houden. Net als het doen van een mindfulness oefening. 

2). Draag bij aan een oplossing 

“Wat bij veel jongeren tot angst en somberte leidt, is het gevoel machteloos te staan tegenover de grote ontwikkelingen in de wereld”, merkt Popma op. “Het kan daarom helpen om een positieve bijdrage te leveren aan iets waar je wél invloed op hebt. Je kan de wereldpolitiek misschien niet direct veranderen, maar je kan je wel aansluiten bij een politieke partij waarvan je denkt dat ze goede ideeën hebben. Tot actie overgaan, je stem laten horen en je verenigen met gelijkgestemden biedt tegenwicht aan het gevoel van machteloosheid.”

Wil je in actie komen voor Oekraïners die hun land zijn ontvlucht? Hier houdt Vluchtelingenwerk Nederland een overzicht van initiatieven bij. En hier lees je de checklist die we eerder maakten voor wie zijn huur- of studentenwoning wil verduurzamen.

3). Beperk je nieuwsconsumptie

Onderzoek laat zien dat eindeloos scrollen door slechte nieuwsberichten, ook wel ‘doemscrollen’ genoemd, kan leiden tot meer stress en depressieve gevoelens. Helaas is het niet eenvoudig om met de gewoonte te breken, want ons brein is evolutionair getraind om onze omgeving te screenen op dreiging en gevaar. Ook als die omgeving digitaal is. Daardoor klikken we sneller op een slecht nieuws- dan op een goed nieuwsbericht en kan het volgen van al dat nieuws verslavend zijn.

“Er zijn mensen die de hele dag door pushberichten ontvangen en van ieder detail op de hoogte willen zijn”, ziet ook Popma. “Maar het overgrote deel van de mensen kan zo’n constante stroom aan nieuws helemaal niet aan. Ik adviseer jongvolwassenen om één of twee keer per dag op een rustig moment nieuws tot zich te nemen - en nooit kort voor het slapengaan.”

Wie moeite heeft met het verwerken van heftige beelden bij het nieuws, kan hier de online nieuwsberichten van de NOS lezen zonder opmaak. Daarnaast kan je het nieuws natuurlijk ook via de radio volgen in plaats van in een app of op tv, en hebben veel grote nieuwsmedia een podcast waarin het nieuws van de dag wordt besproken.

4). Je hoeft niet overal iets van te vinden

Wie de activist in zich heeft gevonden en zich hard maakt voor de goede zaak, zal het wellicht herkennen: er ontstaat een behoefte om op íedere nieuwe uiting van onrecht te reageren en bij álle protestacties je gezicht te laten zien. Niet voor niets bestaat er zoiets als ‘compassiemoeheid’ en de ‘activisten burnout’.

“Er is al zoveel prestatiedruk in onze samenleving”, zegt Popma. “Het zou jammer zijn als die druk ook nog eens wordt ervaren in het activisme. De één heeft maar een minuut nodig om een mening over iets te vormen, de ander een week. De één vindt het fijn om zich uit te spreken op sociale media, de ander doet het liever offline of even helemaal niet. Er is geen goed of slecht, dus wees daarin mild voor jezelf en elkaar.”

5). Het heeft geen zin je schuldig te voelen over je emoties

Wie de ervaringsverhalen van oorlogsslachtoffers of klimaatvluchtelingen tot zich neemt, zal zich misschien schuldig voelen over zijn of haar eigen sores in ons veilige kikkerland. Maar, zo stelt Popma, “zorgen laten zich niet vergelijken op een weegschaaltje. Je situatie met die van een ander vergelijken helpt misschien om te kunnen relativeren, maar het heeft geen zin om je gevoelens daardoor te gaan bagatelliseren of je er schuldig over te voelen.”

De psychiater vervolgt: “Als je je lang somber voelt of veel piekert, dan verdient dat aandacht. Wat de reden of oorzaak ook is.” En dat brengt ons bij het laatste punt.

6). Vraag om professionele hulp als je dat nodig hebt

Schroom niet om hulp te vragen als je merkt dat nare gevoelens niet verdwijnen en je belemmeren in je dagelijks functioneren. Dat kan bij je huisarts, maar ook bij stichting MIND via het nummer 0900 1450 of online chat, whatsapp en e-mail. Heb je gedachten aan zelfmoord? Dan kun je anoniem praten met een medewerker van 113 via de chat of het nummer 0800-0113.

• Deel