In februari vorig jaar dook de eerste coronabesmetting in Nederland op. We zijn een jaar en een gigantische, wereldwijde crisis verder. Wat hebben we geleerd het afgelopen jaar? Was het inderdaad een vleermuis die dit allemaal heeft veroorzaakt?
Met zeventien onderzoekers van over de hele wereld vloog viroloog én OMT-lid Marion Koopmans naar Wuhan, de plek die we altijd als startpunt hebben gezien voor de verspreiding van het virus. Maar is dat ook de conclusie na vier weken onderzoek in de Chinese stad? Via een videoverbinding praat Koopmans ons bij.
Als de viroloog een bepalend moment moet noemen van de crisis tot nu toe, neemt ze ons mee terug naar 12 januari 2020. Het moment dat de eerste gegevens vanuit China over een - toen toch - nieuw virus werden gedeeld. "Daarbij deelden ze ook de genetische informatie", vertelt Koopmans. "Dat was het startsein voor het ontwikkelen van testen en vaccins."
Wat hebben we geleerd het afgelopen jaar? ‘’We dachten dat we klaar waren met de GGD om zoiets aan te kunnen’’, zegt OMT-lid @MarionKoopmans, die net terug is uit Wuhan. ‘’Het is duidelijk dat dat versterkt moet worden, willen we dit op langer termijn vol kunnen houden.’’ #ditisM pic.twitter.com/aJ0x5yk8hP
— Margriet van der Linden (@dit_is_M) February 12, 2021
Ook het eerste weekend van maart zal het OMT-lid niet snel vergeten. "Naar aanleiding van ongeruste geluiden uit Brabant, is er dat weekend onderzoek gedaan bij meer dan duizend zorgmedewerkers. Het virus bleek toen al flink verspreid te zijn.” Een belangrijk moment. "We leerden hoe gemakkelijk dit virus onder de radar kan blijven en zich dus verraderlijk snel kan verspreiden."
Er moet nog iets tussen zitten...
Weten we inmiddels al meer over de oorsprong van het virus? De zoektocht naar het startpunt is een lang traject, begint Koopmans haar verhaal. "Door de genetische karakterisatie van het virus weten we dat er iets gevonden is in de natuur wat daar op lijkt", waarmee de viroloog doelt op virussen bij bepaalde vleermuizen. "Die waren al gevonden vanwege screening-studies na SARS. Maar dat is ongeveer alles. De virussen zijn te verschillend om te zeggen: dat is de directe bron." Er moet nog iets tussen zitten, voegt Koopmans toe. "Dat is een onderdeel van de zoektocht."
"We weten uit voorbeelden van dit soort uitbraken dat er vaak een ander diersoort tussen kan zitten", denk bijvoorbeeld aan het MERS-virus dat via dromedarissen gaat. "Bij SARS zagen we dat het ook via bepaalde dieren bij de mensen terechtkwam. Dus is het vermoeden dat dat bij dit virus ook gebeurd kan zijn. Maar wat het dan is, is nog onbekend", aldus de viroloog.
Het virus uit Italië?
Er is dus nog steeds veel onduidelijk rondom het virus dat ons nu al een jaar teistert. Zelfs het land van oorsprong staat nog ter discussie. "In Italië zijn er recent twee publicaties uitgebracht", vertelt Koopmans. "Dat zijn niet hele geweldige publicaties", voegt ze toe. Er zou in december 2019 in Italië al genetisch materiaal van het virus in het rioolwater zijn gevonden. In de tweede publicatie halen ze een jongetje aan die verdacht werd van mazelen.
Bij hem bleek het virus in zijn lichaam te zitten, vertelt Koopmans. "Wel een beetje gek", reageert ze. "Maar het zou kunnen, er is veel samenwerking tussen de twee landen. Misschien is er al vroeg iets vanuit China in Italië terecht gekomen." Al zijn er nog meer opties, benadrukt de viroloog. "Heel theoretisch kan het ook andersom gebeurd zijn."
