10-08-2019

Kapelaan Harry Koopmans werd 75 jaar geleden, op 9 augustus 1944, in Den Bosch doodgeschoten door de Duitsers omdat hij in het verzet zat en Joden hielp onderduiken. Doortje Swinkels, de huishoudster van de parochie, zag alles gebeuren. “Het is iets om nooit meer te vergeten”, zei ze in 1998 kort voordat ze overleed. De geluidsopnames van dit interview zijn onlangs opgedoken, meldt Omroep Brabant.

Henricus Gerardus Maria Koopmans werd in 1906 in Breda geboren en in 1933 tot priester gewijd voor het bisdom Den Bosch. Hij werd benoemd in achtereenvolgens Schijndel, Zeeland en in Den Bosch. 

Nadat de 23-jarige NSB'er Piet van Bussel op 8 augustus 1944 op straat in Den Bosch door het verzet was neergeschoten, wilden de Duitsers vergelding.

De Sicherheitsdienst klopte op 9 augustus aan bij de pastorie van de Sint-Anthoniuskerk waar Koopman kapelaan was. Huishoudster Doortje deed open. De priester zat op zijn werkkamer, waar hij werd ondervraagd. Toen Koopmans probeerde te vluchten werd hij neergeschoten op het plein, waar hij zijn laatste adem uitblies. Zijn lichaam werd overgebracht naar kamp Vught waar het waarschijnlijk werd gecremeerd. Een graf is er nooit geweest.

In 1998 werd Doortje Swinkels van de pastorie geïnterviewd op band. Het stadsarchief van Den Bosch heeft de geluidsopname deze week aangeboden gekregen. Daarin is te horen dat ze zich het dramatische voorval nog erg goed kon herinneren. Ze was pas een week of zes in dienst van de parochie toen het gebeurde.

“Het was mooi weer die dag. Twee Duitsers in burgerkleding klopten aan en vroegen naar de kapelaan. Ik wist dat hij boven zat, maar de mannen kwamen meteen achter me aan en liepen de trap op. Ik keek wel om, maar kon niks zeggen. Je kon zelf de kogel krijgen.”

Toen de mannen binnen waren, is ze snel naar de pastoor gegaan. Ondertussen kwam ook een derde Duitser binnen. Doortje ging snel naar de keuken en bleef in een inham staan. Vanuit daar kon ze de gang inkijken. Ze zag de kapelaan de trap af stormen. “Hij tuimelde bijna tegen de muur aan. Hij kwam met twee, drie treden tegelijk de trap af vliegen. Toen zag ik meteen dat een van die kerels ook van de trap af stormde. Hij begon al te schieten”, vertelt ze in het onlangs opgedoken audiofragment.

Eenmaal buiten werd Koopmans al snel geraakt. “Toen viel hij tegenover de kerk in de goot. Toen vloog ik naar buiten en de pastoor ging snel heilige olie halen. Aan de andere kant van de straat kwam een andere pastoor aan. Ze gaven hem snel de heilige olie. Wij kregen een revolver voor ons en we moesten naar binnen. Ik weet nog goed dat ik knikkende knieën had”, vertelt Doortje.

Het lichaam van de kapelaan werd door de Duitsers meegenomen en is nooit meer gezien. “Naderhand kregen we zijn toog en schoenen terug. Aan het gat in de toog konden we zien dat hij in zijn rug geschoten was. Meer wisten we ook niet.” Doortje Swinkels overleed enkele weken na het interview.

Alle familieleden van Harry Koopmans zijn inmiddels overleden, maar zondag wordt hij herdacht met een speciale eucharistieviering in de Sint-Janskathedraal. Tijdens de mis wordt een kelk van Koopmans gebruikt die al die tijd bewaard is gebleven. Daarna is er een bijeenkomst op het Kapelaan Koopmansplein bij het monument voor de daar doodgeschoten parochiepriester.