09-11-2019
In Berlijn wordt vandaag herdacht dat 30 jaar geleden de Berlijnse Muur viel. Bondspresident Frank-Walter Steinmeier, bondskanselier Angela Merkel en de staatshoofden van de vier zogeheten Visegrád-landen (Polen, Slowakije, Tsjechië, Hongarije) namen vanochtend deel aan een herdenkingsplechtigheid op de Bernauer Strasse in Berlijn. Vanavond vindt bij de Brandenburger Tor een groot feest plaats.
In 1961 besloot het communistische DDR-bewind een betonnen muur te bouwen rond Oost-Berlijn. Deze 162 kilometer lange omheining werd streng bewaakt. DDR-burgers die het waagden erover heen te klimmen werden zonder pardon doodgeschoten. Volgens recent onderzoek stierven er minstens 140 mensen bij hun ontsnappingspogingen naar West-Berlijn.
"Zonder de moed en de vrijheidswil van de Polen en Hongaren, van Tsjechen en Slowaken waren de vreedzame revoluties in Oost-Europa en de Duitse eenheid niet mogelijk geweest", zei bondspresident Steinmeier in de Bernauer Strasse. Merkel zei daarna in de Kapel van Verzoening dat "geen enkele muur die mensen afzondert en vrijheid begrenst zo hoog of zo breed is dat hij niet doorgebroken kan worden".
Bekijk ‘Revolutie van kaarsen’ van KRO Kruispunt >>
Het Vaticaan staat vandaag stil bij de rol die paus Johannes Paulus II heeft gespeeld bij de verzwakking van het Oost-Europese communistische systeem. Het apostolische bezoek van de Poolse paus aan zijn geboorteland in juni 1979 had grote invloed op het verdeelde continent, want het was het eerste bezoek van een paus aan een communistisch land. Zijn oproep om te getuigen voor Christus gaf een niet te onderschatten impuls aan de betogingen van de vakbond Solidarność tegen het bewind. Het vuur van de Poolse protestbeweging sloeg over naar andere landen van het Warschaupact. Toen in 1985 Michail Gorbatsjov in de Sovjet-Unie aan de macht kwam, die de Sovjetburgers met zijn hervormingsbeleid meer vrijheden verschafte, was de val van het IJzeren Gordijn nog maar een kwestie van tijd.
Paus Johannes Paulus wist in 1988 al dat het Oostblok uiteen zou vallen. In december van dat jaar plaatste hij kardinaal Joachim Meisner, die toen bisschop van Berlijn was en in Oost-Berlijn resideerde, over naar Keulen. Meisner protesteerde; hij wilde niet weg uit de DDR, want hij vond dat hij daar Christus moest blijven verkondigen. “Das kommunistische System kippt” (“Het communistische systeem staat op omvallen”), zei Johannes Paulus tegen Meisner en overtuigde hem vervolgens dat hij in Keulen harder nodig was.
Meisners opvolger was Georg Sterzinsky, een priester uit het DDR-bisdom Erfurt-Meiningen. Hij werd twee maanden vóór de Val van de Muur tot bisschop gewijd. Op 9 november 1989 was hij niet in Berlijn, maar in Rome om nader kennis te maken met Johannes Paulus II. Die avond zag Sterzinsky op de Italiaanse televisie de beelden van duizenden Oost-Berlijners die dolblij naar West-Duitsland gingen. "We hadden overal rekening mee gehouden, maar niet hiermee", zei hij in een interview in 2009 (zie video hieronder). De volgende dag ging hij op audiëntie bij de paus, die toch ook stomverbaasd bleek. Kort daarna ging Sterzinsky terug naar zijn diocees, dat vaak omschreven was als het ‘moeilijkste bisdom ter wereld’, omdat het zowel Oost-Berlijn als West-Berlijn omvatte.