16-02-2020

De secretaris-generaal van het transnationale kerknetwerk REPAM (Red Eclesial Panamazónica) ziet Querida Amazonia van paus Franciscus over de Amazone-synode als een bevestiging van ‘de weg’ tot nu toe. “Hij heeft expliciet het slotdocument van de synodevaders gepresenteerd en opgenomen in de inleiding van de exhortatie”, zei Mauricio López Oropeza (43) in een interview met het Oostenrijkse persbureau Kathpress. Dat maakt het volgens hem mogelijk om “vast te houden aan alles” wat tijdens de synode van oktober vorig jaar was besloten.

Hoewel de paus geen concrete stappen heeft ondernomen om gehuwde mannen in het Amazonegebied tot het priesterschap toe te laten, zegt López niet teleurgesteld te zijn. Hij beschouwt het pauselijk document “eerder als een uitnodiging om door te gaan met het opzetten van wegen en kanalen” die tot zo'n stap zouden kunnen leiden. “Ik twijfel er niet aan dat het ooit zover zal komen”, benadrukt de Mexicaan die momenteel in Ecuador woont. Hij wijst erop dat het priesterschap in bijvoorbeeld de oosters-katholieke kerken al openstaat voor gehuwden. “Dus we hebben het over iets wat al bestaat”, aldus López Oropeza, die in maart 2018 door paus Franciscus als enige lekengelovige werd benoemd in de presynodale raad die hielp bij het opstellen van het werkdocument van Amazone-synode.

In het slotdocument van de Amazone-synode is het voorstel van een meerderheid van synodevaders overgenomen om permanente diakens van naam en faam tot priester te wijden als daarmee de sacramentenbediening in afgelegen gebieden in Amazonië kan worden geborgd. In Querida Amazonia gaat Franciscus daar niet op in. Wel zegt de paus dat het simpelweg vermeerderen van priesters “een zeer beperkte doelstelling zou zijn als we niet ook zouden proberen nieuw leven in de gemeenschappen op te wekken. We moeten een ontmoeting met Gods woord en groei in heiligheid bevorderen door diverse soorten van lekendiensten die oproepen tot een proces van scholing – bijbels, doctrinair, spiritueel en praktisch – en tot een diversiteit aan programma’s voor blijvende vorming” (aldus alinea 93).

López wijst erop dat paus Franciscus het slotdocument van de Amazone-synode ‘officieel’ heeft ‘gepresenteerd’. Wat dat betekent is niet helemaal duidelijk. Het is wel belangrijk om dat te weten. Want in de in 2018 uitgevaardigde apostolische constitutie Episcopalis communio staat in artikel 18: “Als het slotdocument uitdrukkelijk door de paus van Rome is goedgekeurd, maakt het deel uit van het gewone leergezag van de opvolger van Petrus.” De vraag is nu: is ‘officieel presenteren’ hetzelfde als ‘uitdrukkelijk goedkeuren’? Zo ja, dan heeft de paus wel degelijk besloten om in Amazonië gehuwde mannen onder bepaalde voorwaarden tot priester te laten wijden. 

Het is de taak van REPAM om het proces van de synode te begeleiden met een brede blik op de hele reis, zei secretaris-generaal López tegen Kathpress: “In die zin zien we in de woorden van Franciscus geen enkele tegenstrijdigheid met wat er tot nu toe is gebeurd. Hij noemt alle fundamentele inzichten die we hebben opgedaan door samen te luisteren naar de stem van Amazonië. De paus verdedigt resoluut de rechten van de inheemse volkeren, de interculturele dialoog. En hij denkt na over een benadering van de kwestie van het kerkelijk ambt die stap voor stap nieuwe, progressieve wegen opent.”

Voor de Amazonische kerk is de synode een aanmoediging om aan de zijde van de noodlijdenden te blijven staan en te vechten voor de integriteit van de schepping, aldus López. “Als we daarin niet slagen, staat de toekomst van de hele planeet op het spel.”

De eerste prioriteit van REPAM is nu om terug te keren naar de getroffen gebieden, zei de secretaris-generaal. In de nabije toekomst wordt gewerkt aan het vaststellen van “de grote kerkelijke agenda van het Amazonegebied voor de komende decennia” samen met alle betrokkenen ter plaatse. “We zijn ervan overtuigd dat er in dit onderschatte randgebied het potentieel is om het centrum van de kerk te verlichten.”

Volgens López kan een duurzame structurele verandering in het Amazonegebied alleen slagen “als de dramatische vernietiging van het milieu door de hout-, landbouw-, olie- en mijnbouwindustrieën eindelijk tot een einde komt”. Wat hiervoor nodig is, is een “paradigmaverschuiving in de ontwikkeling van onze planeet” in de vorm van een wereldwijde en fundamentele verandering in het consumentengedrag. “Het belangrijkste probleem is de wegwerpcultuur van vandaag de dag, die de paus bekritiseert, gekoppeld aan de idee van onbeperkte groei. Een blik op Amazonië toont de gevolgen van dit maatschappelijk falen. Tegelijkertijd doet het ons echter beseffen dat een ommekeer mogelijk is”, aldus de secretaris-generaal van Red Eclesial Panamazonica.

REPAM werd in 2014 opgericht door bisschoppen, priesters, religieuzen en leken uit Amazonië als reactie van de katholieke kerk op de voortschrijdende verwoestingen in het gebied. Haar doelstelling is “de bescherming van het leven, de aarde en de culturen”. Het netwerk heeft een belangrijke rol gespeeld bij de voorbereiding van de Amazone-synode.

Onder Amazonië wordt in de apostolische exhortatie Querida Amazonia (‘Dierbaar Amazonië) verstaan “een multinationale en onderling verbonden geheel, een groot bioom gedeeld door negen landen: Brazilië, Bolivia, Colombia, Ecuador, Guyana, Peru, Suriname, Venezuela en het territorium van Frans Guyana”.