Volgende maand verschijnt het bijna 870 pagina’s tellende boek Een aartsbisschop aangeklaagd in Rome. Het bevat de dagboeken van aartsbisschop Petrus Codde en zijn metgezellen Jacob Krijs en Benedict de Waal over hun reis naar en hun verblijf in Rome in de periode 1700-1703. Deze dagboeken werden uit het Latijn vertaald en uitgebreid ingeleid door Dick Schoon.

De oud-katholieke geestelijke Dick Schoon, bisschop van Haarlem en pastoor in Amsterdam, heeft zich vanaf 2007 beziggehouden met de figuur van Petrus Codde, die vanaf 1689 aan het hoofd stond van de katholieken in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 

Petrus Codde, geboren in 1648 in Amsterdam, werd in 1672 priester gewijd voor de Confederatie van de Oratorianen van Sint-Filippus Neri. In 1688 werd hij door paus Innocentius XI benoemd tot apostolisch vicaris van de zogeheten Hollandse Zending. De Republiek werd door Rome beschouwd als een missiegebied en had daarom geen eigen rooms-katholieke bisschoppelijke hiërarchie. In 1689 werd Codde tot bisschop gewijd en werd daarbij titulair aartsbisschop van Sebastea. Als kerkleider in de Noordelijke Nederlanden viel hij rechtstreeks onder het bestuurlijk gezag van de Apostolische Stoel in Rome. 

Beschuldigingen van jansenisme leidden ertoe, dat Codde zijn beleid bij paus Clemens XI moest gaan verdedigen. Zijn verblijf in Rome duurde bijna drie jaar. Dankzij de dagboeken van hemzelf en van twee reisgenoten krijgt de hedendaagse lezer inzicht in de tragedie die zich toen gaandeweg zou ontwikkelen. Codde, Krijs en De Waal doen verslag van de audiënties bij de paus en de kardinalen, en schrijven over het sociale en kerkelijke leven in Rome, over de dagelijkse bezigheden van de Hollanders en over de kringen waarin zij zich bewogen. 

De afloop was dramatisch: in 1702 werd Codde door de paus geschorst en in 1704 definitief afgezet. Deze maatregelen leidden in de Republiek tot een storm van protest, een splitsing onder de katholieken in de Noordelijke Nederlanden en uiteindelijk tot twee gescheiden katholieke kerkgenootschappen.

Petrus Codde stierf in 1710. Het schisma met Rome deed zich voor in 1723. In dat jaar ontstond de Oud-Katholieke Kerk. Dat kerkgenootschap beschouwt Codde als aartsbisschop van Utrecht. 

“Het werk aan de uitgave van deze dagboeken heb ik aangegrepen als een welkome afleiding van mijn werk als pastoor en vanaf 2008 ook als bisschop van Haarlem. Door me te verdiepen in de moeilijke omstandigheden waarin Codde en zijn metgezellen zich in Rome aan de zorg voor de kerk in de Republiek wijdden, kon ik niet alleen mijn eigen zorgen om de toekomst van de kerk relativeren, maar er ook telkens met nieuwe energie oplossingen voor helpen zoeken”, schrijft bisschop Schoon in het voorwoord van het door Uitgeverij Verloren uitgegeven boek. Schoons inleiding beslaat meer dan 100 pagina’s.