28-02-2019

Hoewel al in 2017 bekend was dat het Vaticaan richtlijnen heeft met betrekking tot priesters die een kind hebben verwekt, is onlangs opnieuw de aandacht daarop gevestigd. Dat gebeurde door de Ierse psychotherapeut Vincent Doyle, zelf zoon van een priester. Die richtlijnen worden gehanteerd door de Congregatie voor de Clerus, het departement van de Romeinse Curie dat zich bezighoudt met kwesties die priesters en diakens betreffen. Hoofdredacteur Andrea Tornielli van Vatican News sprak met kardinaal Beniamino Stella, prefect van deze congregatie. Die legt uit dat de belangen van de priesterkinderen altijd voorop moeten staan bij de institutionele omgang met priesters die nakomelingen hebben verwekt.

“Het dicasterium [de Congregatie voor de Clerus] volgt de praktijk die al geruime tijd gangbaar was vanaf de tijd dat kardinaal Claudio Hummes prefect was – zo’n tien jaar. Hij was de eerste die het onder de aandacht van de Heilige Vader bracht. Het gaat om gevallen van priesters die jonger zijn dan 40 jaar en die kinderen hebben. Voorgesteld werd om hun nog voor hun 40ste dispensatie te verlenen (…). Een dergelijk besluit had en heeft als voornaamste doel het veilig stellen van het welzijn van het kind, dat wil zeggen het recht van het kind om zowel een vader als een moeder aan zijn zijde te hebben.”

Het gaat volgens kardinaal Stella dan niet enkel om economische steun door de vader. “Wat de groei van het kind moet begeleiden is vooral de affectie van de ouders, een adequate opvoeding, in feite alles wat betrekking heeft op een effectieve en verantwoorde uitoefening van het vaderschap, vooral in de eerste jaren van het leven.”

De genoemde richtlijnen staan in de Nota betreffende de praktijk van de Congregatie voor de Clerus met betrekking tot clerici met nakomelingen. Stella legt uit dat de inhoud daarvan nooit is gepubliceerd omdat het slechts een intern “technisch” werkdocument was. 

Twee jaar geleden kreeg Vincent Doyle inzage in dit document. Doyle is de oprichter van Coping International, een stichting die tracht over de hele wereld op te komen voor de rechten van kinderen die door rooms-katholieke priesters zijn verwekt. De Ierse psychotherapeut sprak in recente interviews over dit document. Andrea Tornielli, de Italiaanse journalist die in december werd benoemd tot hoofdredacteur het pauselijke Dicasterie voor de Communicatie, vond het verstandig om niet langer geheimzinnig over die richtlijnen te doen, die door sommige media als ‘geheim’ werden aangemerkt. Vandaar dat Stella erover naar buiten treedt in een interview met hem, dat vandaag werd gepubliceerd.

Op Tornielli’s vraag hoe Stella tegenwoordig deze dossiers afhandelt, zegt de kardinaal dat er in principe gekozen wordt om een priester zo snel mogelijk te laïciseren, zodat hij de moeder van zijn kind kan bijstaan met de opvoeding. Volgens hem zijn bij 80 procent van alle dispensatieverzoeken kinderen betrokken. Vaak verzoeken priesters om laïcisering nadat ze het ambt feitelijk al hebben verlaten. 

Er zijn ook gevallen waarin priesters nakomelingen hebben verwekt, maar allerminst de wens hebben om uit te treden. “In zulke gevallen zijn er helaas bisschoppen en religieuze oversten die menen dat deze clericus zijn ambt wel kan blijven vervullen zodra de kinderen economische steun is verleend of zodra de priester is overgeplaatst. De onzekerheid in dezen komt dan door het verzet van de priesters om dispensatie te vragen, door het ontbreken van een affectieve relatie met de vrouw, en soms door de wens van sommige ordinarii [bisschoppen of religieuze oversten] om de boetvaardige priester een nieuwe kans als ambtsdrager te bieden.” 

In de gevallen waarin een bisschop tot het oordeel komt dat de priester zijn verantwoordelijkheid als vader moet nemen, maar niet bereid is zichzelf te laten laïciseren, dan komt de Congregatie voor de Clerus in actie, aldus prefect Stella. Dan volgt er wegzending uit de clericale staat. 

“Het is duidelijk dat een kind altijd een geschenk van God is, ongeacht hoe hij of zij werd verwekt. Het verlies van de clericale staat wordt opgelegd omdat de ouderlijke verantwoordelijkheid een reeks permanente verplichtingen schept, waar de wetgeving van de Latijnse Kerk met betrekking tot de uitoefening van het priesterambt niet in voorziet”, zegt Stella. De kardinaal wijst hierbij op de wetgeving voor de westers-katholieke kerken; in oosters-katholieke kerken kunnen gehuwde mannen namelijk wel tot priester worden gewijd. 

“Het feit dat sommige priesters relaties hebben gehad waardoor er kinderen op de wereld zijn gezet, heeft geen gevolgen voor het thema van het priestercelibaat, dat een kostbaar geschenk is aan de Latijnse Kerk, de blijvend geldende waarde waarvan de recente pausen, van Sint-Paulus VI tot paus Franciscus, hebben getuigd”, aldus de kardinaal. “Op dezelfde wijze neemt het verbreken van de huwelijksband en het verlaten van kinderen de blijvend geldende waarde van het christelijk huwelijk ook niet weg.” 

De prefect wijst er tot slot nog op dat iedere priester die een kind heeft verwekt, niet onder zijn ouderlijke verantwoordelijkheid mag uitkomen. “Het welzijn van het kind en de zorg voor het kind moeten in het centrum van de aandacht van de Kerk staan, zodat het kind niet alleen geen gebrek heeft aan de vervulling van de levensbehoeften, maar vooral ook niet aan de opvoedende rol en de affectie van een vader.”