09-02-2020

President Volodymyr Zelensky van Oekraïne heeft paus Franciscus uitgenodigd om zijn land te bezoeken. Hijzelf maakte dat zaterdag bekend na zijn bezoek aan de pontifex in Vaticaanstad. 

“Ik weet zeker dat hij naar Oekraïne zal komen en niet alleen naar de hoofdstad”, zei Zelensky volgens zijn persvoorlichter. De president zou de paus hebben gezegd dat als hij wil begrijpen wat er in Oost-Oekraïne aan de hand is, hij er zelf naartoe zou moeten.

Volgens het Vaticaan was de ontmoeting tussen Franciscus en Zelensky gericht op de humanitaire situatie in Oekraïne en het zoeken naar een vreedzame oplossing voor het militaire conflict in het oosten van het land, dat sinds 2014 aan de gang is. Zij waren het erover eens dat alle partijen zoveel mogelijk rekening moeten houden met de burgerbevolking en blijk moeten geven van de bereidheid tot vreedzame dialoog.

“Ik heb de paus gevraagd te helpen bij de vrijlating van de Oekraïense gevangenen in de Donbas, de Krim en Rusland", zei Zelensky. Hij zei dat hij Franciscus zeer dankbaar is voor zijn initiatief om humanitaire hulp te verlenen aan 900.000 Oekraïners die in het Donetsbekken (Oekraïens: Donas) te lijden hebben van het gewapende conflict tussen het regeringsleger en Russisch gezinde separatisten. De paus is “van harte welkom” in Oekraïne, aldus de president. Franciscus geniet grote steun en vertrouwen in het Oost-Europese land.

Zelensky’s voorganger Petro Porosjenko was in november 2015 bij de paus in Vaticaanstad. Ook hij nodigde hem uit Oekraïne te bezoeken. Dat leidde tot felle protesten van een honderdtal oosters-orthodoxen bij de ambassade van de Heilige Stoel in de Oekraïense hoofdstad Kiev. 

Nu Oekraïne een eigen nationale orthodoxe kerk heeft, losgemaakt van het Patriarchaat van Moskou, is de bereidwilligheid onder orthodoxen wellicht groter om de paus van Rome te verwelkomen. Het is zeker een vurige wens van de Grieks-katholieke en Latijnse kerken in Oekraïne. 

Een pausbezoek aan Oekraïne zou de betrekkingen met de Russisch-Orthodoxe Kerk echter kunnen verslechteren. Het Patriarchaat van Moskou schroomt immers niet om zijn claim op gezag over de Oekraïense orthodoxie te doen gelden. Zo heeft de Russische staatskerk de eucharistische gemeenschap verbroken met het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel wegens de toekenning van zelfstandigheid (autocefalie) aan de Oekraïens-Orthodoxe Kerk. Hetzelfde gebeurde met het Grieks-orthodoxe Patriarchaat van Alexandrië. Als de paus van Rome de metropoliet van Kiev zou bezoeken, dan zullen de verhoudingen met Moskou naar verwachting ook duurzaam verstoord raken. 

Tot nu toe is Johannes Paulus II de enige pontifex die Oekraïne heeft bezocht. Dat was in juni 2001. 

Van de 42 miljoen inwoners van Oekraïne is ongeveer 70 procent orthodox, 10 procent Grieks-katholiek en 1,4 procent Latijns-katholiek.