01-07-2020

Oecumenisch patriarch Bartholomaios van Constantinopel heeft zich opnieuw publiekelijk uitgesproken tegen de herbestemming van de Hagia Sophia tot een moskee. 

Morgen houdt het Hooggerechtshof van Turkije een hoorzitting inzake de toekomstige status van het wereldberoemde gebouw in de Turkse metropool aan de Bosporus. 

De Hagia Sophia is een van de belangrijkste architectonische monumenten van de menselijke beschaving en behoort niet alleen tot de directe eigenaren, maar “tot de gehele mensheid”, zei de orthodoxe ereprimaat gisteren tijdens een viering in een kerk in het stadsdistrict Feriköy in Istanbul. 

Het Turkse volk heeft volgens Bartholomaios de verantwoordelijkheid om de universaliteit van de voormalige kathedraal van Constantinopel te benadrukken.

De Hagia Sophia (de Turken zeggen Ayasofya) heeft thans nog de status van een museum. En dat moet het volgens Bartholomaios blijven. Als zodanig zou het kunnen functioneren als “plaats en symbool van ontmoeting, dialoog en vreedzaam samenleven van volkeren en culturen, van wederzijds begrip en solidariteit tussen het christendom en de islam”. Als de Hagia Sophia weer een moskee zou worden, zouden “miljoenen christenen over de hele wereld teleurstelgesteld zijn”. En dat op een moment “waarop, vanwege de dodelijke pandemie van het nieuwe coronavirus, de verontruste en lijdende mensheid behoefte heeft aan eenheid en een gemeenschappelijke oriëntatie”. 

De Kathedraal van Heilige Wijsheid (Hagia Sophia) dateert van de zesde eeuw, toen er nog geen onderscheid bestond tussen orthodox en katholiek. Die denominaties zijn van na het Grote Schisma van 1054, toen de Latijnse en de Griekse christenheid dramatisch uiteenscheurden. 

In 1453 veroverde de Ottomaanse sultan Mehmet II Constantinopel. De kathedraal van de hoofdstad van het Byzantijnse rijk werd onder de nieuwe heerschappij een moskee. Na de Eerste Wereldoorlog ontstond een nieuwe Turkse staat. Onder aanvoering van Mustafa Kemal (‘Atatürk’) werd deze republiek secularistisch. In 1934 bepaalde hij dat de Aya Sofia voortaan een museum moest worden. Daardoor werden de christelijke afbeeldingen die eeuwen daarvoor onder een laag cement waren verdwenen, weer zichtbaar. 

De Turkse vereniging voor de bescherming van historische monumenten heeft de afgelopen jaren steeds weer gefaald met aanvragen om het gebouw weer om te vormen tot een islamitisch bedehuis. President Recep Tayyip Erdogan heeft zich een voorstander verklaard van de herbestemming van de Aya Sofia in een moskee.

De huidige kathedraal van de patriarch van Constantinopel is gewijd aan Sint-Joris en bevindt zich in het stadsdistrict Fener in Istanbul.