A picture taken on September 27, 2016, shows the Christopher Colombus monument in Barcelona. Pro-independence Catalan anticapitalist party "Candidatura d'Unitat Popular" CUP will propose today the withdrawal of Christopher Columbus' statue in Barcelona (Spain), one of the most representative monuments of the city, because they say it exalts slavery and imperialism. Josep LAGO / AFP

Madrid, 13 oktober 2024 – Christoffel Columbus was een Sefardische Jood en werd hoogstwaarschijnlijk in Spanje geboren. Dat beweert José Antonio Lorente, hoogleraar forensische geneeskunde aan de Universiteit van Granada. De nieuwe theorie werd gisteren voor het voetlicht gebracht in een documentaire op de Spaanse tv-zender RTVE. 

Gisteren was het in Spanje een nationale feestdag, die vaak Día de la Hispanidad of Columbusdag wordt genoemd, vanwege Columbus’ ‘ontdekking’ van Amerika op 12 oktober 1492. 

Lang leek het een biografisch feit dat Columbus in de Italiaanse republiek Genua geboren was. Professor Lorente beweert nu dat zijn jarenlang onderzoek heeft uitgewezen dat de grote ontdekkingsreiziger het levenslicht zag in het westen van het Middellandse Zeegebied, hoogstwaarschijnlijk Spanje.

Lorente liet in 2003 DNA-stalen nemen van stoffelijke resten in het vermeende graf van Columbus in de kathedraal van Sevilla. De wetenschaper vergeleek het DNA met erfelijk materiaal uit de vermeende stoffelijke resten van Columbus’ broer Diego en zoon Fernando. Het DNA werd ook vergeleken met personen uit verschillende landen en regio's van wie men vermoedt dat ze afstammelingen zijn of konden zijn van Columbus. Lorente kwam tot de conclusie dat het in Sevilla echt om resten van de ‘ontdekker van de Nieuwe Wereld’ gaat. 

Joods

“We hebben gedeeltelijk, maar voldoende DNA van Christoffel Columbus. We hebben DNA van zijn zoon Fernando. Zowel in het Y-chromosoom (doorgegeven door de vader) als in het mitochondriale DNA (doorgegeven door de moeder) van Fernando vinden we eigenschappen die wijzen op een Joodse origine”, zegt prof. Lorente in de documentaire Colón ADN: su verdadero origen (‘Het DNA van Columbus: zijn ware oorsprong’). 

Dat Columbus Joods zou zijn, was al eerder gesuggereerd. Volgens aanhangers van die theorie zou Columbus dat hebben willen verbergen omdat Joden op dat moment vervolgd werden door katholieke vorsten in Europa. In de tijd van Columbus woonden ongeveer 200.000 Sefardische Joden op wat nu het Iberische schiereiland is. Op het Italische schiereiland waren dat er naar schatting slechts 10.000 tot 15.000. Dat Columbus’ wortels Italiaans zouden zijn, is volgens Lorente uitgesloten. 

Er is nogal wat kritiek gekomen op de theorie van Lorente. Zo heeft hij in de 22 jaar dat het onderzoek loopt, nog geen enkele wetenschappelijke studie gepubliceerd. Er zijn geen gegevens beschikbaar die onafhankelijke wetenschappers kunnen verifiëren. Lorente geeft echter aan dat hij alles pas wil publiceren als het onderzoek helemaal is afgerond. Sommige wetenschappers die bij deelaspecten van Lorente’s onderzoek betrokken waren, hebben zich inmiddels gedistantieerd van diens project. Anderen willen pas reageren zodra er een strengwetenschappelijke studie in een gezaghebbend peer reviewed tijdschrift is verschenen.

Detail van ‘Portret van een man, naar verluidt Christoffel Columbus’ (1518) door Sebastiano del Piombo

‘America’ geen ‘Colombia’

Cristóbal Colón (gelatiniseerd: Christophorus Columbus) zou mogelijk op 31 oktober 1451 geboren zijn. Zeker is dat hij stierf op 20 mei 1506 in Valladolid, Spanje. Hij was een navigator, cartograaf, admiraal, onderkoning en gouverneur-generaal van West-Indië, in dienst van de kroon van Castilië. 

Columbus wilde een westelijke zeeroute naar Indië vinden. Op 12 oktober 1492 landde hij op het eiland Guanahani in de veronderstelling dat hij Indië had bereikt, vandaar dat hij de bewoners van het eiland Indianen noemde. In totaal maakte hij vier reizen over de Atlantische Oceaan naar ‘Indië’. Het was de start van de Europese kolonisatie van wat later een Amerika zou gaan heten.

Het nieuwe continent werd niet Colombia genoemd maar Amerika. Columbus was namelijk tot zijn dood blijven volharden in zijn overtuiging dat de door hem ontdekte gebieden tot Azië behoorden. De uit Florence afkomstige ontdekkingsreiziger Amerigo Vespucci (1454-1512) was er wel van overtuigd dat het continent een Nieuwe Wereld betrof. Hij schreef erover in een aantal brieven. Toen de Duitse cartograaf Martin Waldseemüller zijn brieven las, noemde die het pas ontdekte land op diens kaart Universalis Cosmographiae uit 1507 Americus, de voornaam van Vespucci gebruikend. Op een van 1538 daterende kaart van de Vlaamse cartograaf Gerard Mercator wordt het nieuwe land naar Waldseemüllers voorbeeld Terra Americi genoemd. Later kreeg het de naam America.

Tumba de Colon-Sevilla