Kaapstad, 26 december 2021 - De anglicaanse geestelijke Desmond Tutu, Nobelvredesprijswinnaar en bekend tegenstander van de apartheid in Zuid-Afrika, is vandaag op 90-jarige leeftijd overleden.

“Het overlijden van emeritus aartsbisschop Desmond Tutu is een nieuw hoofdstuk van rouw in het afscheid van onze natie van een generatie van voortreffelijke Zuid-Afrikanen die ons een bevrijd Zuid-Afrika hebben nagelaten”, zei de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa in een reactie op het overlijden.

Desmond Mpilo Tutu werd op 7 oktober 1931 in Klerksdorp in Transvaal geboren. Hij werd in 1961 priester gewijd voor de anglicaanse Kerkprovincie van Zuid-Afrika (sinds 2006 Anglicaanse Kerk van Zuid-Afrika).

Tutu was bisschop van Johannesburg van 1985 tot 1986 en vervolgens aartsbisschop van Kaapstad van 1986 tot 1996. In beide gevallen was hij de eerste zwarte Afrikaan die dit ambt bekleedde.

Theologisch zocht hij naar een samensmelting van ideeën uit de zwarte bevrijdingstheologie met de Afrikaanse godgeleerdheid.

Tutu was een blijmoedige en vasthoudende tegenstander van de apartheid in Zuid-Afrika. Voor zijn geweldloos verzet kreeg hij in 1984 de Nobelprijs voor de Vrede. In de jaren tachtig werd Tutu enkele malen gearresteerd, onder meer in 1988 toen hij protesteerde tegen het verbieden van zeventien antiapartheidsorganisaties. De apartheid was volgens Tutu niet alleen onrechtvaardig, maar ook onbijbels en onchristelijk.

Van 1996 tot 1998 was hij voorzitter van de Waarheids- en Verzoeningscommissie (TRC), een rechtbankachtig orgaan voor herstelrecht dat na het einde van de apartheid in Zuid-Afrika werd samengesteld. Getuigen die waren geïdentificeerd als slachtoffers van grove schendingen van de mensenrechten werden uitgenodigd om verklaringen af te leggen over hun ervaringen, en sommigen werden geselecteerd voor openbare hoorzittingen. Daders van geweld konden ook getuigenis afleggen en amnestie vragen voor zowel civiele als strafrechtelijke vervolging.

In 1997 werd er bij Tutu prostaatkanker geconstateerd. In 2010 trok hij zich officieel uit de openbaarheid terug. In juli van dit jaar was hij nog wel te zien in een videoboodschap tijdens de Internationale AIDS Conferentie. Hij zag er uitgemergeld uit, maar was intellectueel scherp als altijd.

Tutu laat zijn vrouw Nomalizo Leah Shenxane achter, met wie hij in 1955 trouwde, en vier kinderen: Trevor Thamsanqa, Theresa Thandeka, Naomi Nontombi en Mpho Andrea.