Circa 1300 vaten oud blusschuim met meer dan een miljoen liter giftig afval staan te rotten op een bedrijventerrein in Doetinchem. In het oude blusschuim zit PFAS: chemische stoffen die zich ophopen in het lichaam en moeilijk te verwijderen zijn uit het milieu. Volgens de vergunning mochten er maar tien vaten staan, maar de omgevingsdienst greep niet in. Het gebrek aan onafhankelijk milieutoezicht heeft in Doetinchem geleid tot ernstige milieuverontreiniging: de vaten zijn lek en het schuim sijpelt de bodem in. Dit blijkt uit onderzoek dat De Monitor en Follow the Money samen hebben gedaan. 

Het gif heeft inmiddels het nabijgelegen natuurgebied bereikt – dat uitmondt in de Oude IJssel – en is aangetroffen in de appels van de buurman. Jacob de Boer, hoogleraar milieuchemie en toxicologie aan de VU Amsterdam, heeft geen enkele twijfel dat de PFAS in de appels afkomstig zijn van de lekkages uit de vaten van het aangrenzende bedrijventerrein. “Het is een heel duidelijke verhoging van de typen PFAS die in brandblusmiddelen zitten. Dit kan niet missen.”

Onderzoeksjournalisten van De Monitor en Follow the Money zochten samen uit hoe de giftige PFAS in Doetinchem in het milieu terecht konden komen. Het blijkt een combinatie van een afvalverwerker die een kans zag en toezichthouders die jarenlang niet optraden tegen overtreding van de verstrekte vergunningen. 

Het resultaat: milieuverontreiniging met een prijskaartje van meer dan een miljoen euro. De eigenaar van de vaten is inmiddels failliet en de gemeente en omgevingsdienst willen niets weten van verantwoordelijkheid. De terreineigenaar die al jaren aan de bel trok over de giftige rommel op zijn terrein, dreigt nu te moeten betalen voor het opruimen ervan. Karen Kamps, fractievoorzitter GroenLinks Doetinchem: “Het gaat hier echt om een heel groot milieuschandaal. Het is heel frappant dat er al negen jaar lang niet gehandhaafd is. Ik kan daar geen verklaring voor vinden.”

Groter probleem

De kwestie in Doetinchem is een voorbeeld van een groter probleem: het gebrek aan onafhankelijk milieutoezicht in Nederland. Gemeenten, omgevingsdiensten en ondernemers zijn nauw met elkaar verbonden. Officier van justitie Ingeborg Koopmans vindt dat de overheid daarmee milieucriminaliteit in de hand werkt: “De bestuurlijke handhaving hapert. Wij maken regelmatig mee dat er niet of onvoldoende wordt gehandhaafd, waardoor situaties soms groter worden dan ze eigenlijk hadden kunnen of moeten zijn.”

Volgens Koopmans gaat het in dit geval vaak om bedrijven die een oplossing bieden of lijken te bieden voor een maatschappelijk probleem. “Afvalverwerking is er daar een van. Als een bedrijf zegt nog even tijd nodig te hebben, dan wil je daar als bestuurder niet meteen een streep onder zetten.”

Het OM wil daarom dat handhaving en toezicht losgekoppeld worden van het bevoegd gezag. Koopmans: “Het bestuur en handhaving moeten uit elkaar.”

De Monitor, vanavond om 22.15 uur bij KRO-NCRV op NPO2.