Vaticaanstad, 2 december 2020 - Paus Franciscus heeft zich uitgesproken voor de invoering van een apart misritueel voor het Amazonegebied. Een katholieke ritus die van kracht is in de bisdommen van Congo is een “veelbelovende manier” voor de uitwerking van een Zuid-Amerikaanse tegenhanger, schrijft de Heilige Vader in het voorwoord van een boek dat gisteren in het Vaticaan werd gepresenteerd.
Het boek gaat over de Congolese (Zaïrese) Ritus, die in 1988 door de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Sacramentendiscipline werd goedgekeurd. Daarop verscheen het Romeins Missaal voor de Zaïrese Bisdommen.
Paus Franciscus benadrukt dat de liturgie “de harten van de mensen in de lokale kerk moet raken”. De rituelen moeten daarom in Congo worden “verlevendigd door religieuze liederen met Afrikaanse ritmes, het geluid van trommels en andere muziekinstrumenten, die een echte vooruitgang betekenen in de worteling van de christelijke boodschap in de Congolese ziel”.
Vorig jaar celebreerde de paus in de Sint-Pietersbasiliek de eucharistie volgens de Zaïrese ritus. Dat deed hij bij gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het speciale pastoraat onder Congolese inwoners van Rome.
Het christendom vertegenwoordigt niet één enkel cultureel model, legt Franciscus in zijn voorwoord uit. Nieuwe ritussen in het Latijnse Westen moeten volgens hem beantwoorden aan de culturele behoeften van de plaatselijke geloofsgemeenschap zonder evenwel de aard van het Romeinse Missaal te veranderen, “als garantie voor de continuïteit met de oude en universele traditie van de Kerk.”
In zijn voorwoord verwijst Franciscus ook uitdrukkelijk naar het “dierbare Amazonië”, waar eveneens een eigen liturgie de elementen moet samenbrengen “die overeenkomen met de ervaring van de inheemse bevolking in haar nauw contact met de natuur en in haar expressie in zang, dans, rituelen, gebaren en symbolen”. Vorig jaar gaf een grote groep deelnemers aan de buitengewone bisschoppensynode over het Amazonegebied aan dat een eigen Amazonische ritus zeer wenselijk is.
Franciscus herinnert eraan dat de Kerk al tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-65) had verklaard dat zij zich inzet voor de inculturatie van de liturgie onder de inheemse volkeren in het Tweede Vaticaans Concilie. In de decennia daarna is er echter weinig tot geen vooruitgang geboek, met uitzondering van Zaïre.
De Belgische kolonie Congo werd in 1960 onafhankelijk. De republiek kreeg in 1971 onder dictator Mobutu de naam Zaïre. In 1997 veranderde de naam in ‘Democratische Republiek Congo’.
Typische kenmerken van de eucharistieviering volgens de Congolese Ritus zijn de aanroeping van de ‘voorouders met een rechtvaardig hart’, de boeteritus en vredeskus ná de Schriftlezingen en homilie en de dansprocessie met gaven naar het altaar.