Rome, 16 februari 2024 - Het nieuws van het overlijden van Aleksej Navalny, de Russische dissident en een van de belangrijkste tegenstanders van president Vladimir Poetin, is “verrassend” en “vervult ons met verdriet”. Dat heeft kardinaal Pietro Parolin, de staatssecretaris van de Heilige Stoel, vanavond gezegd.
Navalny overleed vandaag op 47-jarige leeftijd in de Arctische strafkolonie IK-3, waar hij sinds 2021 vastzat.
Kardinaal Parolin, de ‘tweede man van het Vaticaan, sprak in de marge van een mis die hij celebreerde in de voornaamste jezuïetenkerk in Rome ter gelegenheid van de herdenking van de 106de verjaardag van de uitroeping van de staat Litouwen.
“Ik zag het op het nieuws, wat kan ik zeggen? Ik vind het heel erg; ik dacht dat de zaak anders opgelost had kunnen worden. In plaats daarvan verrast dit nieuws ons en vervult het ons met verdriet”, zei de kardinaal aan journalisten buiten de Il Gesù.
Op de vraag of deze gebeurtenis de positie van de Heilige Stoel ten opzichte van Rusland verandert, antwoordde Parolin: “Het is voorbarig om zulke dingen te zeggen. We hebben er pas net kennis van genomen.”
Navalny zou volgens de directie van het strafkamp waar hij werd vastgehouden na een wandeling onwel zijn geworden. Hij verloor zijn bewustzijn waarna medisch personeel hem vergeefs probeerde te reanimeren. De precieze doodsoorzaak wordt nog onderzocht, aldus een verklaring.
Poetin verliest met de Navalny’s dood een van zijn meest uitgesproken critici. De oppositieleider ontpopte zich tot luis in de pels van de machthebbers. Hij organiseerde demonstraties, steunde lokale oppositieleden en bracht de zelfverrijking van topbestuurders aan het licht. Dat leverde hem machtige vijanden op.
De als advocaat opgeleide Navalny begon in 2008 met bloggen over misstanden bij staatsbedrijven. Hij kocht daar aandelen en kreeg zo een voet tussen de deur om lastige vragen te kunnen stellen. Later richtte hij een anticorruptiestichting op om corrupte functionarissen het vuur na aan de schenen te kunnen leggen. Hij groeide uit tot de belangrijkste oppositiefiguur in Rusland.
Dat de agressieve aanpak van Navalny niet zonder gevaar was, bleek toen hij in 2020 een moordpoging overleefde. De politicus werd onwel tijdens een Russische binnenlandse vlucht. Hij werd naar Duitsland gebracht voor zijn behandeling. Internationale experts stelden later vast dat hij was vergiftigd met een zenuwgif. Onderzoek van Bellingcat wees uit dat Navalny door de Russische geheime dienst was vergiftigd.
Hij keerde na enkele maanden in Duitsland terug naar Rusland en werd daar direct aangehouden. Hij zou zich tijdens zijn herstelperiode niet hebben gehouden aan de voorwaarden van de voorwaardelijke gevangenisstraf die hem was opgelegd. Navalny had nagelaten zich te melden bij de Russische autoriteiten.
De detentie van de oppositieleider leidde tot straatprotesten in Rusland en internationale kritiek. De autoriteiten gaven geen krimp en sloten hem op in een strafkolonie. Daar verslechterde zijn gezondheid. Een serie veroordelingen had tot gevolg dat hij tot 2050 vast moest blijven zitten. Organisaties die banden hadden met Navalny kregen het stempel extremistisch en werden verboden.