24-12-2018

De Sint-Martinuskerk in Venlo wordt tot basiliek verheven. Dat heeft deken Jos Spee van Venlo op Kerstavond tijdens de Nachtmis van de Geboorte des Heren bekendgemaakt. Het predicaat basilica minor is een eretitel die door de paus aan bijzondere kerken kan worden toegekend. Tijdens een officieel werkbezoek van bisschop Harrie Smeets aan het dekenaat Venlo, komend voorjaar, zal de titel officieel worden geproclameerd.

Het bisdom Roermond kent zes andere kerken die de titel basiliek dragen. De Sint-Martinuskerk in Venlo is het eerste godshuis in Noord-Limburg waaraan deze eretitel wordt toegekend. De kerk krijgt deze bijzondere onderscheiding vanwege haar ruim duizend jaar oude geschiedenis.

Andere belangrijke aspecten die hebben bijgedragen tot het toekennen van de eretitel aan de Martinuskerk zijn de bijzondere status van de Venlose kerk als pastoraal centrum voor de regio, gedurende vele eeuwen en de bedevaarttraditie van Onze-Lieve-Vrouw van Genooi, die aan de Sint-Martinusparochie is verbonden. Ook vond in de 17de eeuw tijdens de Synode van Venlo de erkenning van Kevelaer tot bedevaartsoord plaats in de Martinuskerk.

Aan de Martinuskerk is ook een oude traditie van broederschappen verbonden. Zo is de kerk in het bezit van een aflaat-bul uit 1298 bij de start van de Aartsbroederschap van het Allerheiligst Sacrament. Het in stand blijven van deze Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw van Ingendael’ – het zogeheten Huysliedengilde – leidde tot de huidige Venlose schutterij Het Akkermansgilde.

De oudste delen van de huidige kerk dateren uit de 15de eeuw, maar op dezelfde plek stond voor het jaar 1000 al een houten kerk, die later vervangen werd door een Romaanse. In 1410 werd begonnen met de bouw van de gotische kerk.

In 1879 werd het gebouw onder leiding van de Roermondse architect Pierre Cuypers in neogotische stijl uitgebreid en gerestaureerd. Opmerkelijke veranderingen daarbij waren de toren (1879) en een uitgebreide ingangspartij (1881).

In de Tweede Wereldoorlog, in november 1944, tijdens een van de vele bombardementen op Venlo, brandden kerk en toren gedeeltelijk af. In oktober 1945 stortten in een stormachtige nacht de restanten van de toren in. De gewelven van de kerk en de ingangspartij werden daarbij onherstelbaar beschadigd. Na 1945 werd de kerk in volle glorie gerestaureerd. In 1953 kwam de door Jules Kayser ontworpen nieuwe toren gereed.

Een kerk die tot basiliek is verheven, mag enkele bijzondere onderscheidingstekens voeren. De belangrijkste zijn een half uitgeklapte geelrode parasol (conopeum) en een ceremonieel klokje op een standaard (tintinnabulum). Ook mag een basiliek een eigen wapenschild voeren. Daarnaast is het gebruik om in een basiliek een aantal bijzondere liturgische herdenkingsdagen te vieren, zoals de dag van de titelverlening, de dag van de proclamatie van de titel, het patroonsfeest van de kerk, het hoogfeest van Petrus en Paulus en de verjaardag van de pauskeuze.

De Nederlandse kerkprovincie telt nu 27 basilicae minores (zie encyclopedie >>)