Vaticaanse Sterrenwacht

Net buiten Rome in het plaatsje Castel Gandolfo staat in de tuinen van de pauselijke zomerpaleizen een negentiende-eeuws observatorium. Vanwege lichtvervuiling staat de huidige Vaticaanse Sterrenwacht, sinds 1993 in Arizona (VS), in Gandolfo wordt enkel nog data bestudeerd.

Gabriele Gionti, jezuïet, wetenschapper en vicedirecteur van de Vaticaanse Sterrenwacht, leidt ons rond door het observatorium. Hij is gespecialiseerd in kwantumfysica en de oerknal. Op de vraag of de oerknal een reactie is van God zegt hij: ‘Als je iets niet weet, betekent het niet direct dat het God is, dan wordt het een God van gaten. We weten niet of er voor de oerknal, eerdere oerknallen zijn geweest. God omvat alles en is bovenal een God van liefde.’ 

Moeder Aarde

Tijdens het verblijf op onze Moeder Aarde houden tal van vragen ons bezig. Het is diezelfde Moeder Aarde die om de zon draait, al dacht men lang dat dit niet zo was. Toen de Poolse wiskundige en astronoom Nicolaas Copernicus dit begin 16e eeuw beweerde, werd dit door de Kerk enkel beschouwd als wiskundige fictie. Het was Galileo Galilei (1564-1642) die een eeuw later de bewering van Copernicus onderbouwde, dat de aarde om de zon draaide en niet andersom. Dat leverde Galilei huisarrest en een puclicatieverbod op en hij werd gezien als een afvallig gelovige. 
 

Drie-en-een-halve eeuw later, in 1992, bood paus Johannes Paulus II excuses aan Galilei aan en erkende hem weer als gelovig mens en wetenschapper. Het Vaticaan kon er niet meer omheen, dat Galilei tóch gelijk had. Galilei is het symbool geworden voor de vijandige relatie tussen wetenschap en religie. De ontwikkelingen van de wetenschap in West-Europa zijn niet te begrijpen zonder de kennis over de invloed van het Christendom.
 

Oerknal

Maar er is ook het minder bekende verhaal van de Belgische priester, wiskundige en astronoom George Lemaître. Hij ontdekte in 1927 dat het heelal uitdijt en dus ook een beginpunt moet hebben: de oerknal. Voor sommige gelovigen een bom onder het Bijbelse scheppingsverhaal. Niet voor Lemaître; hij zegt in een interview:’ Als je eenmaal ziet dat de Bijbel geen wetenschappelijk tekstboek blijkt te zijn, verdwijnt de oude controverse ‘. De Bijbel gaat voor Lemaître over het heil.

Op de tentoonstelling 'De schepping van de wetenschap' in Museum Catharijneconvent is één van zijn notitieboeken te zien. Het begint met aantekeningen van een geestelijke retraite. Het midden bevat een aantal lege pagina’s en achterin staan wetenschappelijke berekeningen. 
Deze teksten staan dus in hetzelfde boekje en  zo was het ook in Lemaîtres leven. Een mooi voorbeeld hoe de relatie tussen religie en wetenschap ook dynamisch kan zijn.

Catharijneconvent

Museum Catharijneconvent laat in de tentoonstelling De schepping van de wetenschap (t/m 2 juni 2024) zien dat de wereld van het ‘hoe’ en de wereld van het ‘waartoe’ meer verbonden zijn dan je zou denken.  

De tentoonstelling schetst een beeld aan de hand van wetenschappelijke instrumenten en zeldzame boeken van wel eeuwen geleden en ook hedendaagse kunst. In een blauwe ruimte wordt de blik van de bezoeker naar boven, naar het heelal geleid. De tweede ruimte kleurt rood en voert de blik naar binnen, naar het lichaam. Vervolgens komt de bezoeker in het groen en is de blik naar buiten, de natuur en tenslotte is er de blik naar beneden, naar de aarde. Hier is de ruimte passend bruin. 

Meer informatie over de tentoonstelling, kijk op de website van Museum Catharijneconvent

KRO-NCRV Webredacteur Mark van Vliet bezocht met Museum Catharijneconvent de pauselijke zomerresidentie Castel Gandolfo.