Vaticaanstad, 13 mei 2023 – Paus Franciscus heeft vandaag de nieuwe fundamentele wet van Vaticaanstad uitgevaardigd. De tekst, bestaande uit 24 artikelen, vervangt de eerste versie van 1929 en de aanpassing daarvan in 2000. De nieuwe wet staat ten dienste van de missionaire stuwkracht van de gehele Katholieke Kerk. Bovendien maakte het de Vaticaanse staat geschikt om de internationale verdragen van de Heilige Stoel uit te voeren.
De bisschop van Rome blijft de soeverein van Vaticaanstad, waar geen scheiding der machten bestaat. De Hoogste Pontifex (Sommo Pontifice), oftewel de paus, heeft alle bestuursmacht: de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht zijn in hem verenigd. De andere staatsorganen oefenen daarentegen slechts “functies” uit die van de drie machten zijn afgeleid.
Duidelijk wordt de Vaticaanse staat onderscheiden van de Romeinse Curie en andere instituten van de Heilige Stoel.
Opvallend is dat de Pontificale Commissie voor de Staat van Vaticaanstad niet langer uit alleen kardinalen zal bestaan, maar in principe ook voor lekengelovigen, dus zowel mannen als vrouwen. Deze commissie heeft voortaan de exclusieve taak de wetten van de Vaticaanse staat authentiek te interpreteren.
De nieuwe fundamentele wet regelt ook de transparantie van alle economische activiteiten van Vaticaanstad. Zij voorziet nu in een staatsbegroting die niet meer gewoon de begroting is die jaarlijks door het Gouvernement van het Vaticaan werd ingediend; voortaan is de begroting gekoppeld aan de criteria van internationale boekhouding en planning. In de wet is zelfs sprake van een driejarige planning van de staatsbegroting.
De Staat van Vaticaanstad werd in 1929 in het leven geroepen door het Verdrag van Lateranen, een reeks akkoorden tussen het Koninkrijk Italië en de Heilige Stoel. De enclavestaat werd ingesteld als instrument om de absolute en zichtbare onafhankelijkheid van de Heilige Stoel te waarborgen en zijn soevereiniteit ook op internationaal gebied te garanderen. Het territorium van Vaticaanstad bestaat uit een gedeelte van de vroegere Leonijnse Stad, een terrein dat werd ommuurd door de Leonijnse Muren, in de negende eeuw gebouwd op last van paus Leo IV om het graf van Sint-Petrus, de Vaticaanse Basiliek en de diverse pelgrimsgemeenschappen te beschermen tegen invallen van vijandelijke troepen.