19-01-2019

Paus Franciscus heeft de Pauselijke Commissie Ecclesia Dei opgeheven. Dat deed hij door middel van een apostolische brief uitgevaardigd motu proprio (‘eigener beweging’), ondertekend op 17 januari. Dat heeft het Vaticaan vandaag bekendgemaakt. 

De betreffende commissie, opgericht in 1988 door paus Johannes Paulus II, had in eerste instantie als doel om geestelijken en lekengelovigen die verbonden waren met aartsbisschop Marcel Lefebvre maar na diens excommunicatie met de Opvolger van Petrus verenigd wilde blijven, de mogelijkheid te verschaffen om de eredienst van vóór het Tweede Vaticaans Concilie te verrichten. Later kreeg ‘Ecclesia Dei’ er een taak bij: het voeren van de dialoog met de door Lefebvre opgerichte Priesterbroederschap Sint-Pius X (FSSPX).

In het motu proprio schrijft paus Franciscus dat “de omstandigheden die de heilige pontifex Johannes Paulus II ertoe bracht de Ecclesia Dei-commissie op te richten” niet meer dezelfde zijn als in 1988. De huidige paus zegt dat de dialoog met de FSSPX nu vooral gaat over doctrinaire kwesties. Vanaf november 2017 werd die dialoog dan ook gevoerd door de Congregatie voor de Geloofsleer. ‘Ecclesia Dei’ was dus overbodig geworden, vandaar dat Franciscus haar heeft opgeheven. 

Er is nog een andere reden voor de opheffing. ‘Ecclesia Dei’ had er derde taak bijgekregen: de zorg voor alle gemeenschappen die in eenheid met Rome de Tridentijnse Ritus willen blijven volgen. Aangezien paus Benedictus XVI de preconciliare eredienst al in 2007 door middel van zijn motu prioprio Summorum Pontificum een canonieke status had verleend, was ‘Ecclesia Dei’ wat dat betreft overbodig geraakt. Benedictus bepaalde dat de Romeinse Ritus voortaan bestond uit twee vormen: de gewone (volgens de hervormingen van Vaticanum II) en de buitengewone (volgens de hervormingen van het Concilie van Trente [Tridentinum]).

Paus Franciscus wil nu dat binnen de Congregatie voor de Geloofsleer een aparte sectie wordt ingericht die zich speciaal zal bezighouden met het Latijnse traditionalisme, verenigd en afgescheiden van de Heilige Stoel.

De Franse aartsbisschop Lefebvre, gestorven in 1991, vond dat de Kerk met Vaticanum II een verkeerde weg was ingeslagen. Op 30 juni 1988 consacreerde hij samen met de Braziliaanse prelaat Antônio de Castro Mayer de vier priesters Bernard Fellay, Bernard Tissier de Mallerais, Richard Williamson en Alfonso de Galarreta tot bisschop (zie video hieronder). Aangezien deze bisschopswijding geen pauselijk mandaat had, werden de twee consecratoren en vier wijdelingen geëxcommuniceerd. Die excommunicatie werd op 21 januari 2009 door paus Benedictus XVI opgeheven.