Rome, 6 januari 2023 - Niet alleen de Romeinse Curie wordt door paus Franciscus hervormd, ook het bestuur van het bisdom Rome ondergaat op last van hem een herstructurering. Het Vaticaan publiceerde vandaag de apostolische constitutie In Ecclesiarum Communione, die op 31 januari van kracht gaat. Daarmee wordt de rol van de paus als bisschop van Rome versterkt.
Franciscus noemt het gebrek aan geloofwaardigheid van de Kerk als gevolg van schandalen als een van de redenen voor de herstructurering. “De Kerk verliest haar geloofwaardigheid wanneer zij gevuld is met wat niet essentieel is voor haar missie. Nog erger is het wanneer haar leden – soms zelfs zij die het ambt bekleden – de oorzaak worden van een schandaal door hun gedrag dat in strijd is met het Evangelie”, luidt het in de nieuwe constitutie. Over welke schandalen het gaat, wordt niet vermeld.
Voortaan moet de paus betrokken worden bij alle belangrijke pastorale, administratieve en economische beslissingen. Zijn voornaamste plaatsbekleder in het diocees, de zogenoemde kardinaal-vicaris, mag geen belangrijke initiatieven nemen of initiatieven die verder gaan dan het normale bestuur zonder daarover eerst de pontifex te hebben ingelicht.
Ook pastorale richtlijnen en de diocesane begroting moeten door de paus worden goedgekeurd. De Heilige Vader moet tevens de selectie van nieuwe pastoors en kandidaten voor de wijding goedkeuren. Hun selectie is onderworpen aan nieuwere regels, bijvoorbeeld met betrekking tot geestelijke, psychologische, intellectuele en pastorale kwaliteiten.
Tegelijkertijd heeft Franciscus een controleorgaan voor de financiën ingesteld, dat eenmaal per jaar verslag moet uitbrengen aan de paus. Ook heeft hij een bureau opgericht voor de “bescherming van minderjarigen en personen die gevaar lopen”.
Zoals hij al deed in de Romeinse Curie heeft Franciscus nu ook de ambtstermijn van personeel op leidinggevende posities beperkt tot vijf jaar, met de mogelijkheid van een eenmalige verlenging. Dit geldt echter niet voor de kardinaal-vicaris, de vicegerent en de hulpbisschoppen. Zoals voorheen beslist de paus daarover zelf.
De eerder vacante functie van vicegerent, zeg maar de plaatsvervangend kardinaal-vicaris, is door Franciscus vandaag ingevuld: mgr. Baldassare Reinais, voorheen nog hulpbisschop verantwoordelijk voor de interne administratie en het personeel.
De paus bepaalt verder dat de statuten en richtlijnen van de bij het bisdom Rome aangesloten instellingen worden herzien en aan hem of zijn opvolger worden voorgelegd.
Naast de kardinaal-vicaris en de vicegerent heeft de paus de beschikking over zes hulpbisschoppen. Ieder van hen krijgt een eigen sector en referentschap toegewezen. Verantwoordelijk voor het centrum van de stad Rome, waar zich de voornaamste diocesane instellingen bevinden, blijft mgr. Daniele Libanori.
De paus als Opvolger van Petrus is op de eerste plaats bisschop van Rome. In de moderne tijd is hij in het diocesaan bestuur gerepresenteerd door een betrekkelijk zelfstandig opererende kardinaal-vicaris, vandaar dat het bisdom vaak 'Vicariaat van de Stad' (Latijn: Vicariatus Urbis) wordt genoemd. Momenteel vervult kardinaal Angelo De Donatis die functie, die in de nieuwe constitutie voor het eerst als “auxiliair” (‘helpend’) wordt beschreven.
Het hoofdkwartier van het bisdom Rome bevindt zich in het Lateraans Paleis, naast de kathedraal van het bisdom: de aartsbasiliek Sint-Jan van Lateranen.
