Rome, 26 januari 2023 - Paus Franciscus heeft voor het eerst publiekelijk commentaar gegeven op het schandaal rond pater Marko Rupnik, waarbij hij ontkent dat hij zijn mede-jezuïet heeft geholpen zijn straf te ontlopen voor het vermeende seksuele misbruik van vrouwen in een religieuze gemeenschap in Slovenië.
Afgelopen week werd in diverse media gespeculeerd over de rol van Franciscus in de kerkrechtelijke behandeling van de zaak-Rupnik. In het interview met The Associated Press (AP) van 24 januari, dat gisteren werd gepubliceerd en waarin een breed scala aan onderwerpen aan bod komt, zegt de paus dat zijn betrokkenheid bij de zaak strikt procedureel was: hij had de zaak toegewezen aan hetzelfde tribunaal dat eerder de automatische excommunicatie had beoordeeld die Rupnik had opgelopen door een zwaar vergrijp: hij had een vrouw met wie hij seks had gehad, in de biecht de absolutie voor die zonde gegeven (absolutio complicis). Na betoond berouw van Rupnik werd de excommunicatie later diezelfde maand opgeheven. Het tribunaal liet een tweede zaak vallen omdat de verjaringstermijn was verstreken.
Franciscus verklaarde dat hij het het beste vond om de tweede zaak “door te laten gaan met de normale rechtbank, omdat anders de procedurele wegen worden verdeeld en alles in de war raakt. Dus ik had hier niets mee te maken”.
De eerste klachten tegen pater Rupnik, een bekende religieuze kunstenaar, werden begin december openbaar nadat Italiaanse websites verhalen publiceerden waarin vrouwen anoniem werden geciteerd die in contact met Rupnik waren gekomen in de Loyola-gemeenschap in Slovenië waaraan hij verbonden was, en die hem beschuldigden van seksueel, geestelijk en psychologisch misbruik.
Paus Franciscus, die naar verluidt dicht bij Rupnik stond, vertelde AP dat hij geschokt was door de beschuldigingen. “Voor mij was het echt een verrassing. Dit, een persoon, een kunstenaar van dit niveau – was voor mij een grote verrassing, en een wond.”
Hoewel het misbruik naar verluidt plaatsvond in de jaren tachtig en begin jaren negentig – buiten de verjaringstermijn van het Vaticaan voor misbruikzaken met volwassen slachtoffers – blijven er vragen bestaan over waarom er niet werd afgezien van de verjaringstermijn, zoals routinematig gebeurt in zaken met minderjarigen.
Franciscus vertelde AP dat hij “altijd” afziet van verjaring in zaken waarbij minderjarigen en “kwetsbare volwassenen” betrokken zijn, maar zei dat hij geneigd is de traditionele wettelijke garanties te handhaven in zaken waarbij anderen betrokken zijn.
Met een Spaanse term die een ongebreidelde aanpak impliceert, zei Franciscus dat zijn zijn aanpak hierop neerkomt: “Geen losse teugels bij minderjarigen, de teugels worden vrij strak aangetrokken.”
De paus zei dat hij meer transparantie wil in de manier waarop misbruikzaken worden behandeld, maar hij suggereerde dat dat moeilijk te doen is in een instelling die in het verleden dergelijke zaken privé heeft behandeld. “Met transparantie komt iets heel moois, namelijk schaamte. Schaamte is een genade.”