Antwerpen, 28 februari 2023 - Wanneer de Heilige Geest een kerkvergadering leidt, doet Hij dat op twee manieren: eerst maakt Hij er een puinhoop van om vervolgens harmonie te scheppen. Dat zegt paus Franciscus in een interview met de Belgische journalist Emmanuel Van Lierde, opgenomen in een onlangs gepubliceerd boek bij gelegenheid van het tienjarig bestaan van het pontificaat van Jorge Bergoglio.
Een van de onderwerpen die in het op 19 december 2022 gevoerde interview worden besproken is synodaliteit, het principe van gemeenschappelijke besluitvorming in de kerk. De paus legt uit dat zijn voorganger Paulus VI zich na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) pijnlijk realiseerde dat de westerse kerk haar synodale dimensie bijna had verloren, terwijl de oosters-katholieke kerken die hadden weten te behouden. Daarom richtte hij, op 15 september 1965, de Bisschoppensynode op, een permanent adviesorgaan waarin het wereldepiscopaat met de Opvolger van Petrus verbonden is.
Volgens Franciscus wilde Paulus VI de synodaliteit opnieuw bevorderen. “Gedurende de voorbije zestig jaar is dat steeds meer doorgedrongen. Beetje bij beetje werden dingen duidelijker. Bijvoorbeeld of alleen bisschoppen stemrecht hadden. Soms was het niet duidelijk of vrouwen konden stemmen... Bij de laatste synode, over de Amazone in oktober 2019, rijpten de geesten in die richting”, zei de paus tegen Van Lierde.
SYNODE IS GEEN PARLEMENT
Franciscus vertelt dat aan het einde van de Amazonesynode zich een merkwaardig feit voordeed. “Wanneer een synode is afgelopen, worden degenen die eraan hebben deelgenomen en alle bisschoppen ter wereld gepolst over het thema dat ze graag geagendeerd zien bij een volgende synode. Op nummer één stond het priesterschap en als tweede kwam synodaliteit uit de bus. Blijkbaar was het een gedeeld thema waarvan alle bisschoppen vinden dat het nu tijd is om het te behandelen. Bij de vijftigste verjaardag van dat permanente orgaan van de bisschoppensynode hadden theologen in een document al een balans opgemaakt. We komen van ver, hier staan we nu en we moeten verder. Dat doen we met het huidige synodale proces en de twee synodes over synodaliteit zullen ons helpen om de betekenis en deze methodiek van besluitvorming in de kerk te verduidelijken.”
Volgens Franciscus is een synode een bijzondere bijeenkomst waarover nogal wat misverstanden bestaan. “Het is belangrijk duidelijk te stellen dat een synode geen parlement is. Een synode is geen opiniepeiling links en rechts. Neen. De hoofdpersoon van een synode is de Heilige Geest. Als de Heilige Geest er niet is, kan er geen synode zijn. Een synode is een kerkelijke ervaring waarvan de voorzitter en de hoofdactor de Heilige Geest is.
BOZE GEEST
De Heilige Geest gaat volgens de paus op twee manieren te werk. “Eerst maakt Hij er een beetje een puinhoop van. Denk aan de ochtend van Pinksteren: wat een puinhoop was dat?! Met zijn overvloed aan charisma’s lijkt Hij wanorde en chaos te creëren. Maar dan... Dan schept Hij orde. Of neen, beter is het te zeggen dat Hij harmonie schept, een meer verheven soort orde.”
“Nog iets interessants: in een synode wordt veel gesproken, elke deelnemer om beurten een speech van vier minuten. Na drie interventies volgen nu altijd vier minuten stilte, tijd voor gebed, zodat de Geest ons kan helpen”, aldus de Argentijnse paus.
Onderscheiding is volgens Franciscus noodzakelijk bij ieder besluit, vooral in de Kerk, omdat niet alleen de Heilige Geest werkzaam is, maar ook demonische krachten. “Een synode beschouwen als een parlement is een vergissing. De synode is een samenkomst van gelovigen, is een geloofsvergadering geleid door de Heilige Geest, maar evenzeer bekoord en verleid door de boze geest”, zegt Franciscus in het interview dat staat in het boek Paus Franciscus. De conservatieve revolutionair.
Een ander onderwerp dat ter sprake kwam is de oorlog in het algemeen en de strijd in Oekraïne in het bijzonder, alsook de vergeefse vredesbemiddelingen van de Heilige Stoel. “Het begon met Kaïn en Abel, en het gaat maar door. Voor mij is het erg pijnlijk, erg pijnlijk, en ik kan geen kant kiezen, oorlog is op zich slecht”, aldus de paus die op 13 maart 2013 aantrad.
