Zolang als podcastmaker Liesbeth Rasker (36) zich kan herinneren, heeft ze geen kinderwens. Maar in een maatschappij waarin dit wel de norm is, wordt ze vaak van haar wens afgepraat. Ze maakt er de documentaire Heb je geen kinderen? over. Hierin spreekt Liesbeth een aantal vrouwen die open zijn over het niet willen van kinderen: ‘Meer rolmodellen is geen overbodige luxe.’
Via moeders die spijt hebben van hun kinderen en vrouwen die twijfelen, maar ook vrouwen die zeker zijn van hun keuze, verkent Liesbeth het leven zonder kinderen. Ze praat ook met kinderwenscoach Evelien de Jong over het ontbreken van haar kinderwens.
Niet 100 procent zeker
In de documentaire Heb je geen kinderen? vertelt Liesbeth dat ze niet 100 procent zeker weet of ze geen kinderen wil. Ze wil zichzelf bovendien niet ingraven in iets waar ze nooit meer op terug kan komen.
Liesbeth: ‘In de afgelopen 36 jaar wilde ik geen kinderen en nu ook niet. Maar ik vraag me af of je het ooit helemaal zeker weet. De documentaire gaat over dat er in de maatschappij weinig ruimte is voor vrouwen die geen kinderwens hebben.’
'Ik vraag me af of ik ooit helemaal zeker weet dat ik geen kinderen wil'
Moeder of geen moeder?
In Heb je geen kinderen? praat Liesbeth met een aantal vrouwen die allemaal niet per se een kinderwens hebben. Onder begeleiding van kinderwenscoach Evelien de Jong vertellen de vrouwen uiteenlopende verhalen over hun twijfels. Bijvoorbeeld over de angst dat je kind ziek wordt. Ook zijn een paar vrouwen – waaronder Liesbeth zelf – hun moeder op jonge leeftijd verloren.
Evelien legt uit dat vrouwen die geen kinderwens hebben, het onomkeerbare van kinderen krijgen het meest lastige aspect eraan vinden. Evelien: ‘In hun gedachten switchen ze de hele tijd van: 'Wil ik een kind?' naar 'Wil ik niet een kind?' Maar wat deze vrouwen eigenlijk nodig hebben is een soort volumeknop. Voor hoeveel procent past het moederschap bij mij en voor hoeveel procent niet? Vrouwen die neigen naar leven zonder kind voelen daarvoor vaak geen fundament. Ze weten niet precies waarom ze daarvoor kiezen.’
Evelien vervolgt: ‘Het is belangrijk om een helder verhaal te hebben waarom je geen kind wilt, om niet van je stuk gebracht te worden. Ook niet als mensen zeggen: Krijg je daar geen spijt van?’
'Het onomkeerbare van kinderen krijgen is het meest lastige aspect'
‘Daar moet wel een trauma achter zitten’
Liesbeth is er voor een groot deel van overtuigd dat het moederschap niet bij haar past. Ze legt in de documentaire uit: ‘Maar een vrouw die geen kind wil, dat is ondenkbaar in deze maatschappij. Daar moet wel een reden achter zitten. Een overleden moeder of een groot jeugdtrauma.’
Liesbeth vervolgt: ‘Als we maar kijken naar de oorsprong daarvan dan wil je misschien wel dat kind. Maar dat is nog steeds de reflex van je moet een kind willen. Daar heb ik principieel en op persoonlijk vlak veel moeite mee.’
Spijtmoeders
In Heb je geen kinderen? is er ook aandacht voor spijtmoeders: ‘Als je twijfelt word je vanzelf klaar voor het moederschap. Omdat als je eenmaal moeder bent, iedereen ervan uitgaat dat het wel goed uitpakt’, licht Liesbeth toe.
Bij wie dat niet gebeurde is Chantal. Zij zwanger werd toen ze 25 was. Chantal dacht dat haar moedergevoelens zouden groeien, maar dat gebeurde niet. Ze legt uit: ‘Ik voel in mijn core dat ik mijn kinderen liefde moet geven, maar ik voel het verder niet.’
Kinderwenscoach Evelien de Jong legt hierover uit: ‘De eerst reactie is vaak ‘wat ben jij een evil person dat je spijt hebt van het moederschap. Maar dat is niet wat deze vrouwen zeggen. Wat ze zeggen, is dat zij spijt hebben van het feit dat ze een leven hebben waarbij bepaalde taken horen, wat daarvoor niet zo was. Bij sommige mensen past het moederschap niet.’
‘Ik voel in mijn core dat ik mijn kinderen liefde moet geven, maar ik voel het verder niet'
Gebrek aan warmte
Iemand die geen kinderen heeft en blij is met haar keuze, is journalist Antoinnette Scheulderman. Aan Liesbeth vertelt Antoinnette: ‘Ik word vaak weggezet als een koude vrouw wanneer ik zeg dat ik simpelweg niet zoveel heb met kinderen.’
Antoinnette vervolgt: ‘Ik kan mij geen moment herinneren dat ik droomde dat ik een kind zou hebben. Ik wist altijd al dat ik een hond wilde – ik snap in die zin wel iets van zo’n diepe wens – maar mijn eierstokken hebben nooit gerammeld. Wat anderen daarvan vinden, maakt me niet uit.’
Antoinnette ziet bij de jongere generatie steeds meer twijfel over de vraag of ze wel moeder willen worden: ‘Dat is met redenen zoals het klimaat of praktisch met het krijgen van een huis. Maar het is ook echt de vraag: Wil ik überhaupt kinderen?’
Afwijken van het geijkte
De eenzaamheid die Liesbeth voelt over het niet willen hebben van een kind, zijn meteen weg wanneer ze met iemand is die er hetzelfde over denkt. ‘Een ander beeld om te horen is zo fijn’, legt ze uit. ‘In elk verhaal wat afwijkt van het geijkte, voel ik mij in thuis. Ik wil gewoon iets anders en dat maakt me niet een gek persoon. Dat ik die rolmodellen nodig heb, is me meer dan ooit duidelijk geworden.’
Heb je geen kinderen? is vanaf zondag 23 maart te streamen via NPO Start en op maandag 24 maart om 21.20 uur te zien bij NPO 3.
