Door de opwarming van de aarde en de grote klimaatcrisis die daarbij komt kijken, zijn veel mensen over de hele wereld geswitched naar veganisme. Maar op de een of andere manier koppelen we die levensstijl niet snel aan moslims.
Door maatschappelijke denkbeelden die bijvoorbeeld voortkomen uit het verwarren van cultuur met religie, worden moslims vaak gezien als grote vleeseters. Terwijl dit van oudsher nooit zo is geweest, en ook vandaag de dag niet de leidraad is in islamitische tradities.
"Het grootschalig nuttigen van vlees is altijd een kapitalistisch concept geweest wat in de Islam niet de norm is", vertelt religiewetenschapper, islamoloog en islamitisch theoloog Anne Dijk. "Oriëntalisme speelt in dit beeld een grote rol. Doordat Eid ul-adha (het offerfeest, red.) een jaarlijks feest is waar inderdaad het nuttigen en/of doneren van (schapen)vlees centraal staat, gaan veel niet-moslims er automatisch vanuit dat dit het hele jaar door ook de norm is in de Islam."
"Veganisme wordt in de koran en de sunnah (de leefwijze van de Profeet Mohammed) niet zo expliciet benoemd, maar komt wel degelijk voor. Van vegetarisme en het sterk reduceren van vleesconsumptie zijn wél daadwerkelijk bronnen", vertelt ze.
"Rijke moslims aten gemiddeld een keer per week vlees – meestal op vrijdag – en de arme moslims een á twee keer per jaar tijdens de religieuze feesten, waar ze vlees als gift ontvingen. In Al-Muwatta van Imam Malik (de eerste verzameling hadiths en onderwerpen van de islamitische wet) staat dat de frequentie máximaal om de dag mag zijn. Het vlees wordt omschreven als iets wat verslavend kan zijn, zoals wijn."
De 25-jarige geneeskundestudent Saifali Ahmed vast dit jaar voor het eerst als veganist. "Ik heb mezelf, na mijn persoonlijke afweging, de vraag gesteld wat veganisme voor mij betekent vanuit islamitisch perspectief. Vanuit persoonlijke opvatting van het geloof heb ik als geprivilegieerde wereldburger. met toegang tot voedzaam en goed vegan eten, geen reden om als moslim zijnde in deze context niet vegan te zijn. Ik kan het me goed voorstellen als iemand anders die privileges niet heeft, een andere afweging maakt."
Vlees in de koran
Dit is een afweging die meer moslims zouden mogen maken, vindt Anne Dijk. "In de Koran staat dat het halal is om vlees te eten. Dat iets halal is betekent dat het neutraal is, en niet verplicht. De hedendaagse industrie van overmatige vleesproductie is onethisch. De landbouw, het fokken, grootschalig dierenleed en alles er omheen zorgt ervoor dat moslims afwegingen maken tussen genot of de balans in de schepping te behouden."
In de koran staan verschillende passages die refereren naar het behouden van de (ecologische) balans in de wereld. Neem bijvoorbeeld deze tekst: "En de planten en de bomen knielen zich neer. En Hij heeft de hemel hoog opgeheven en Hij heeft de weegschaal (der gerechtigheid) geplaatst. Opdat jullie het evenwicht niet verstoren. En houdt de weegschaal in evenwicht met rechtvaardigheid, en neemt niets af van het evenwicht" - Surah Ar-Rahman (Q 55:6-9).
Elk mens, moslim of niet, heeft een verantwoordelijkheid om goed te zorgen voor de planeet
Raja Felgata en Khalid Ouaziz, ook wel bekend van Cultural Creative agency Mr & Mrs Oasis, zijn als koppel inmiddels al vier jaar vegan. "We begonnen eerst met vegetarisch zijn, maar naarmate wij meer documentaires keken en ons meer inlazen, kwamen we tot de conclusie dat we nog steeds bijdragen aan het kapot maken van de aarde. Het was voor ons een pijnlijke realisatie dat wij door dierlijke producten te nuttigen nog steeds bijdroegen aan het kapot maken van onze ecosystemen."
De keuze van Raja en Khalid wordt niet geredeneerd vanuit de islam, maar meer vanuit menselijkheid. "Elk mens, moslim of niet, heeft een verantwoordelijkheid om goed te zorgen voor de planeet. Dat is een islamitisch gegeven, maar we hebben deze afweging niet gemaakt vanuit een religieuze insteek."
In veel culturen hangt er al een eeuwenlang prestige aan het nuttigen en verkrijgen van vlees. Van het jagen naar exotisch wild, tot het simpelweg eten van regulier vee. "Familie reageerde soms verrast en verward. In de Marokkaanse cultuur wordt er vaak lacherig over gedaan als je geen vlees eet. Dan moet je wel arm of op dieet zijn. Maar op het moment dat je de gesprekken voert en uitleg geeft, is er veel begrip."
