Lima, 23 oktober 2024 – De Peruaanse dominicaan Gustavo Gutiérrez Merino is dinsdag op 96-jarige leeftijd overleden. Hij werd vooral bekend om zijn boek dat de grondslag legde voor de bevrijdingstheologie in Latijns-Amerika.
Dinsdag maakte pater Rómulo Vásquez Gavidia, overste van de Peruaanse dominicanenprovincie, het overlijden bekend. Hij liet weten dat de stoffelijke resten van Gutiérrez opgebaard zullen worden in het Sint-Dominicusklooster in het historische centrum van Lima.
“We vragen om uw gebeden om onze geliefde broeder te vergezellen, zodat hij het eeuwige leven mag genieten,” schrijft de prior-provinciaal. Ook merkt hij op dat Gutiérrez de auteur was van het invloedrijke boek Bevrijdingstheologie: Geschiedenis, Politiek, Redding (Hacia una teologia de liberación) uit 1971.
Bevrijding van de zonde
De dominicaan wordt vanwege zijn kijk op theologie wel beschouwd als de ‘vader van de bevrijdingstheologie’. Deze theologie is een denkrichting waarbij de bevrijding van de zonde centraal staat. De nadruk hierbij ligt niet zozeer op individuele zonde, maar op structurele maatschappelijke zondige systemen of fenomenen, zoals slavernij of ongelijkheid.
De bevrijdingstheologie omarmt ook elementen van de marxistische theorie. Sommige bevrijdingstheologen pleiten zelfs voor sociale verandering door middel van verschillende vormen van revolutie. Dit, tezamen met het feit dat sommige bevrijdingstheologen het concept van individuele zonde uitsluiten, maakte de relatie met de rooms-katholieke kerk wat lastig.
Leven en waardering
Gutiérrez werd geboren op 8 juni 1928. In 1959 werd hij tot priester gewijd. Pas in 2001 trad Gutiérrez toe tot de Orde der Predikers.
Gutiérrez studeerde geneeskunde en literatuur aan de Nationale Universiteit van San Marcos en nam deel aan de Katholieke Actie. Later studeerde hij theologie aan de Universiteit van Leuven (België) en het Institut Catholique van Lyon (Frankrijk).
Hij schreef verschillende boeken die in meerdere talen vertaald zijn.
In 1979 ontving Gutiérrez een eredoctoraat van de Katholieke Universiteit Nijmegen. In 1993 werd hij door de Franse overheid onderscheiden met het Legioen van Eer vanwege zijn inzet voor de menselijke waardigheid en de gerechtigheid.
Paus Franciscus stuurde de dominicaan een brief voor zijn 90ste verjaardag. Hierin sprak de paus zijn waardering uit voor de theologische bijdrage en de liefde voor de armen van Gutiérrez. Franciscus bedankte hem in de brief “voor wat je hebt bijgedragen aan de kerk en de mensheid”.