14-02-2019

Het Amsterdamse museum De Nieuwe Kerk heeft een religieus schilderij van de Napolitaanse schilder Luca Giordano (1634-1705) voor zeven weken in bruikleen gekregen. Vanaf zaterdag kan het publiek ‘De aartsengel Michaël’ bewonderen. Het is de achtste editie van de serie Meesterwerk.

De aanwezigheid van dit 198 bij 147 cm grote doek is bijzonder omdat er in Nederland doorgaans nooit werken van Giordano te zien zijn. 

‘De aartsengel Michaël’ verbeeldt de overwinning van de aanvoerder van de hemelse strijdkrachten op het kwaad, doordat hij de satan de doodsteek toebrengt. 

Lees in de Encyclopedie: Michaël >>

Het stuk is eigendom van de Kaiser Friedrich Museumsverein en behoort tot de collectie van de Staatliche Gemäldegalerie in Berlijn. 

Waarom wilde De Nieuwe Kerk juist dit schilderij in Amsterdam laten zien? Marlies Kleiterp, hoofd tentoonstellingen van De Nieuwe Kerk en Hermitage Amsterdam, zegt dat deze afbeelding niet alleen de strijd van het goede tegen het kwade verbeeldt, maar ook symbool staat voor de katholieke strijd tegen de protestantse ketterijen: “Het is geschilderd in de tijd van de Contrareformatie, de periode waarin de Katholieke Kerk het protestantisme probeert weg te duwen. Wij vinden het prachtig dat dit werk juist hier te zien is. De Nieuwe Kerk was ooit katholiek, maar werd in 1578 door de protestanten overgenomen. Maar wat we hier op dit schilderij zien, is precies het omgekeerde wat er in deze kerk gebeurd is.”

Luca Giordano was een wonderkind. Op zijn naam staan zo’n 1200 werken. Daarmee was hij tot Picasso de meest productieve kunstenaar ooit. Zijn bijnaam was Luca, Fa Presto (‘Lucas, schiet eens op’).

In zijn geboortestad Napel maakte hij in 1656 een pestepidemie mee, die hij overleefde. Daarna werd de aan macht winnende Katholieke Kerk de belangrijkste opdrachtgever van de zeer devote schilder. Hij maakte daarna furore in Florence en aan het Spaanse hof. 

Na de dood van koning Karel II van Spanje keerde hij vanwege de lege schatkist van het Spaanse hof in 1702 naar Napels terug. Drie jaar later overleed hij in zijn geboortestad. Volgens de overlevering zou hij tijdens een hartverscheurende huilbui voor een crucifix gestorven zijn. 

Het werk van Giordano is onder meer te herkennen aan sterke licht-donkercontrasten, dynamische composities en dramatische voorstellingen met bijpassende gebaren. Hij bewonderde Dürer, Rafaël, Rubens en Titiaan, maar liet zich ook inspireren door Rembrandt. Een portret van Rembrandt naar een zelfportret van de Hollandse meester, toegeschreven aan Giordano, bevindt zich in het Museo Nazionale di Capodimonte in Napels. Giordano moet de beroemde etsen van Rembrandt hebben gekend, al kende hij dit portret vermoedelijk uit Florence, want het was aangekocht door de familie de’ Medici.

In de serie Meesterwerk schitteren kunstwerken die zó bijzonder zijn dat ze bijna nooit worden uitgeleend. Steevast zijn dit werken met een – soms onverwachte – religieuze of spirituele lading, die vragen om contemplatie en introspectie en die prachtig uitkomen in de gotische ruimte van De Nieuwe Kerk. 

In eerdere edities toonde De Nieuwe Kerk De Heilige Familie van Rembrandt (2011), Andy Warhols The Last Supper (pink) (2012), Francis Bacons triptiek In Memory of George Dyer (2014), Tristan’s Ascension (The Sound of a Mountain Under a Waterfall) / Fire Woman van Bill Viola (2015), Marc Chagalls Calvary (2016), Pentecostés van El Greco (2017) en Gazing Ball (Perugino Madonna and Child with Four Saints) van Jeff Koons (2018).