Rome/Amsterdam, 21 oktober 2020 - Op 15 november trekt de Nederlandse Bisschoppenconferentie officieel het predicaat ‘katholiek’ van de Stichting Katholieke Universiteit in. Dat betekent dat de Radboud Universiteit en het Radboudumc zich dan niet meer als rooms-katholiek mogen aanmerken. Dat werd gisteren bekendgemaakt. Antoine Bodar, die de spanningen tussen het episcopaat en de Nijmeegse universiteit van dichtbij meemaakte, zegt het besluit van de Bisschoppenconferentie te betreuren.
Radboud Universiteit en Radboudumc verliezen predicaat 'katholiek'
Bodar was in de periode 2012-2017 gedelegeerde voor hoger en universitair onderwijs namens de bisschop van ’s-Hertogenbosch. De Radboud Universiteit is gevestigd in Nijmegen, en bevindt zich daarom in het territorium van het Bossche diocees. “Het spijt mij dat de verbinding niet gaande is gehouden. Het ontnemen van het predicaat ‘katholiek’ moge dan duidelijk zijn, maar mijns inziens zijn hier toch twee verliezende partijen”, zegt hij tegenover KRO-NCRV.
De bekende priester en geleerde vraagt zich af waarom de KU Leuven wel gewoon katholiek kan blijven. “Waarom gelukt ‘Leuven’ wel wat ‘Nijmegen’ niet is gelukt?”
Bodars wens dat beide partijen een compromis zouden bereiken, is niet uitgekomen. “Persoonlijk had ik liever gezien dat aan beide zijden ietwat water in de wijn zou zijn gedaan, dan had de breuk uit kunnen blijven. De Katholieke Universiteit Nijmegen alias de Radboud Universiteit zal dus niet in 2023 haar eeuwfeest als ‘breed katholiek’ kunnen vieren. Toch hoop ik dat de Radboud haar breed katholieke signatuur behoudt en dat wens ik de universiteit ook toe”, aldus de in Rome woonachtige priester, die bij de KRO een aantal godsdienstige programma’s maakte.
In de tijd dat Bodar bisschoppelijk gedelegeerde was, had hij veel contact met Jef van de Riet, van 2005 tot 2018 secretaris van het college van bestuur van de Radboud Universiteit. Zij troffen elkaar geregeld in Rome, bijvoorbeeld bij de bezoeken van Van de Riet aan de Congregatie voor de Katholieke Vorming, het departement van de Romeinse Curie dat onder meer alle rooms-katholieke onderwijsinstituten monitort. In een mail aan KRO-NCRV laat hij desgevraagd weten dat ook hij het besluit van de Nederlandse bisschoppen betreurt. “Het blijft jammer dat er niet in dialoog een oplossing is gevonden voor de problemen. Dat zou namelijk pas echt katholiek zijn geweest”, aldus Van de Riet, die ook directeur was van Radboud Services en in 2018 terugtrad.
Hoe moet het nu verder in Nijmegen? Van de Riet: “Ik verwacht zeker niet dat de SKU een rijksuniversiteit wordt. Er komen twee (nieuwe) stichtingen met elk een eigen Raad van Toezicht: Radboudumc en Radboud Universiteit. Deze stichtingen zullen – ook zonder het predicaat katholiek – bevoegd zijn tot het uitvoeren van de taken (onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg) met bijbehorende overheidsfinanciering. In het verleden zijn al veel meer instellingen getransformeerd van katholieke instellingen tot instellingen op bijzonder neutrale grondslag. Ik verwacht wel dat de universiteit zal zoeken naar mogelijkheden om de verbinding met de katholieke gemeenschap een nieuwe plek te geven. Maar dat vraagt nog wel wat denkwerk.”
Bij zijn terugtreding werd Van de Riet geïnterviewd door Vox, het onafhankelijke magazine van de Radboud Universiteit. Hij vertelde daarin over zijn bezoeken aan de Congregatie voor de Katholieke Vorming, waar hem bijvoorbeeld werd gevraagd hoe Radboud Universiteit in de geseculariseerde samenleving invulling geeft aan de katholieke identiteit. Op de vraag wat hij daar dan op antwoordde, zei hij: “Dat het vak filosofie een onderdeel is van al onze opleidingen en dat we elk jaar geld investeren in het Katholiek Documentatiecentrum. En ik verwijs graag naar de Studentenkerk, een oecumenische kerk met een katholieke link. Als deze universiteit 95 jaar geleden niet door katholieken was gesticht, dan hadden we hier nu niet gezeten. Alleen al daarom moeten we die katholieke wortels levend houden.”
De Katholieke Universiteit Nijmegen werd op 17 oktober 1923 opgericht om de emancipatie van de rooms-katholieke burgers in Nederland te bevorderen. Zij waren destijds sterk ondervertegenwoordigd binnen bijvoorbeeld het openbaar bestuur, de advocatuur en de medische sector. Initiatiefnemer van de universiteit was de Radboudstichting, genoemd naar bisschop Radboud van Utrecht (899-917). In september 2004 veranderde de naam van de Katholieke Universiteit Nijmegen in ‘Radboud Universiteit Nijmegen’. De nieuwe naam moest de onderlinge verbondenheid van de universiteit en het Radboud Universitair Medisch Centrum (Radboudumc) symboliseren. Beide vallen onder de Stichting Katholieke Universiteit (SKU), waarvan de bestuursleden werden benoemd door de Nederlandse Bisschoppenconferentie. Sinds 2008 was Loek Hermans, voormalig minister van Onderwijs namens de VVD, voorzitter van deze stichting. Over het benoemingenbeleid ontstond een geschil tussen het episcopaat en de SKU, dat werd uitgevochten bij de Ondernemingskamer in Amsterdam. Die bepaalde op 21 juli van dit jaar dat de SKU, in afwijking van de statuten, zonder goedkeuring van de Nederlandse Bisschoppenconferentie bestuurders mag benoemen en ontslaan en ook op eigen houtje mag overgaan tot herstructurering van de bestuursorganisatie. Onlangs benoemde de SKU vier nieuwe leden; inmiddels is Hermans wegens het verstrijken van zijn zittingstermijn afgetreden; zijn opvolger als voorzitter is Wim van der Meeren, oud-voorzitter van de raad van bestuur van CZ.