Rome, 12 januari 2023 - Vandaag begint in Italië de verkoop van het autobiografische boek van aartsbisschop Georg Gänswein, jarenlang de privésecretaris van wijlen paus Benedictus XVI. Onder de titel Nient'altro che la verità. La mia vita al fianco di Benedetto XVI (‘Niets dan de waarheid. Mijn leven aan de zijde van Benedictus XVI’). Daarin doet de Duitse prelaat onder meer een boekje open over de verhouding tussen paus Franciscus en zijn opvolger.
Het boek haalt in Italië al dagen het nieuws omdat enkele passages al voor de uitvaart van Benedictus vorige week in de media verschenen. Sommige vaticanisten beschouwen die als aanvallen op paus Franciscus, die Gänswein trouwens op 9 januari persoonlijk ontving.
Wat moet er worden van Georg Gänswein?
In ‘Niets dan de waarheid’ zegt de auteur, die de huisgenoot was van de emeritus paus, dat Benedictus weliswaar gehoorzaamheid had beloofd aan zijn opvolger, maar dat er zeker sprake was van meningsverschillen tussen de twee.
Intussen heeft Gänswein al veel kritiek gehad over de publicatie, vooral van kardinalen. Het zou niet kies zijn om zo uit de school te klappen. In elk geval belooft het 337 pagina’s tellende boek een bestseller te worden. De krant Il Messaggero beschreef de voorpublicaties als ‘Georgs aanval op Bergoglio.’
Er zouden pogingen zijn ondernomen om de publicatie tegen te houden. Maar de invloed van de Heilige Stoel op Piemme, een van de grootste Italiaanse uitgeverijen, bleek beperkt.
Het boek beschrijft drie periodes uit het leven van Joseph Ratzinger: zijn tijd als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer (1982-2005), zijn pontificaat (2005-2013) en de bijna tien jaar emeritus paus (2013-2022). Gänswein, gepromoveerd in het kerkelijk recht, begeleidde de hoofdpersoon van het boek in alle drie de fasen als diens persoonlijke secretaris. Ratzinger liet hem echter in 1996 pas voor zich werken.
Het hoofdthema van het boek is nochans de ‘twee pausen’. Gänswein vecht op verschillende fronten. Aan de ene kant richt hij zich tot ultraconservatie katholieken die menen dat het aftreden van Benedictus onrechtmatig was en dat de verkiezing van Franciscus daarom niet rechtsgeldig was. Aan de andere kant probeert Gänswein de bewering te weerleggen dat de ex-pontifex herhaaldelijk “stokken tussen de benen” van zijn opvolger wierp en een soort conservatieve oppositie voerde.
Gänswein verhult echter niet dat er de afgelopen tien jaar herhaaldelijk wrijvingen en meningsverschillen waren. Eén daarvan had onmiddellijke gevolgen voor Gänsweins eigen positie als prefect van het Pontificaal Huis. Het betrof een boek van curiekardinaal Robert Sarah. Die gebruikte een gastartikel van de emeritus paus tegen een mogelijke liberalisering van het priestercelibaat en beweerde dat Benedictus/Sarah co-auteurs waren van het boek met uitgesproken conservatieve theologische stellingen. Omdat Gänswein deze manoeuvre niet had weten te voorkomen, werd hij gestraft door de paus. Franciscus vertelde hem heel kortaf dat hij voortaan thuis kon blijven. Hij hoefde alleen nog maar voor de toen al 92-jarige Benedictus te zorgen. Over de organisatie van staatsontvangsten en audiënties mocht hij zich niet meer bekommeren. Gänswein onthult dat hij daaronder heeft geleden. Benedictus had nog geprobeerd de positie van zijn huisgenoot te redden, maar Franciscus wilde daar niets van weten.