Rome (KAP/Reuters) 18 augustus 2023 - Paus Pius XII wist al in 1942 over de pogingen van de nazi's om de Joden uit te roeien, zo blijkt uit een brief die gevonden is in de archieven van het Vaticaan. Dat verandert het relaas van de Heilige Stoel dat zei dat Pius slechts beschikte over vage en ongeverifieerde informatie over de Holocaust.
De vergeelde getypte brief werd onlangs ontdekt door Giovanni Coco, een archivaris van het Vaticaan. De brief kwam boven water na een verplaatsing van documenten naar het archief waar Coco werkt.
De Italiaanse krant Corriere della Sera heeft het document gisteren met toestemming van de Heilige Stoel gepubliceerd.
De brief, gedateerd 14 december 1942, is geschreven door pater Lothar König, een jezuïet die in het Duitse verzet zat. Zijn brief is gericht aan de Duitser Robert Leiber, de persoonlijke assistent van Pius XII. Erin staat onder meer: “De laatste informatie over 'Rawa Russka' met zijn SS-hoogoven, waar dagelijks tot 6.000 mensen, voornamelijk Polen en Joden, worden vermoord, heb ik opnieuw bevestigd gekregen via andere bronnen. Het bericht over Oschwitz (Auschwitz) bij Katowice is ook waar.”
König merkt tegenover Leiber op dat deze informatie “met het grootste risico” is verkregen. “Als ze niet met de grootste voorzichtigheid en omzichtigheid worden gebruikt”, zou het leven van de auteur en andere mensen in gevaar zijn.
König schrijft verder: “Er bestaat hier grote bezorgdheid of Rome wel met de nodige voorzichtigheid te werk zou gaan en of er bij een eventuele bezetting van het Vaticaan niets, maar dan ook niets belastends gevonden zou kunnen worden dat tegen de Duitse Kerk gebruikt zou kunnen worden.”
Twee weken later hield paus Pius XII een kersttoespraak die wereldwijd werd uitgezonden door Radio Vaticana waarin hij zegt te betreuren dat “honderdduizenden mensen zonder enige schuld en alleen vanwege hun nationaliteit of ras de dood in worden gestuurd”.
In bijlage la Lettura van Corriere della Sera staat ook een interview met archivaris Giovanni Coco, die als eerste de brief analyseerde. Daarin meldt hij dat het rapport over Auschwitz dat in de brief wordt genoemd nog niet is teruggevonden.
Coco voegt eraan toe dat hij ervan uitgaat dat het Vaticaan tot de komst van de brief van König van 14 december 1942 wel degelijk op de hoogte was van het bestaan van kampen als Dachau of Auschwitz. Aanvankelijk werd echter gedacht dat de concentratiekampen slechts massale detentiekampen waren, waar veel mensen stierven door de vreselijke omstandigheden waarin ze gevangen zaten. De brief die nu is gevonden heeft deze perceptie veranderd, legt Coco uit. “Nu hebben we zekerheid dat de katholieke kerk in Duitsland gedetailleerd nieuws stuurde over de misdaden die werden gepleegd tegen de Joden”, aldus Coco in een interview met Corriere della Sera. Daarin spreekt hij ook over een dolk van een SS’er, die het bevel zou hebben gekregen om Pius XII te doden.
De brief was in het bezit van het Staatssecretariaat van de Heilige Stoel, dat pas in 2019 werd overgedragen aan het Vaticaans Apostolisch Archief (voorheen het ‘Vaticaans Geheime Archief’ genoemd).