Hilversum, 23 november 2024 – De bekende benedictijn en liturgiewetenschapper Thomas Quartier wordt beschuldigd van misbruik van een novice. Dat blijkt uit documenten die in handen zijn gekomen van Nederlands Dagblad (ND), schreef de krant gisteren over de kwestie.
De in 1972 in Duitsland geboren broeder Quartier, die drie jaar geleden werd uitgeroepen tot Theoloog des Vaderlands, trad in 2012 in bij de benedictijnen van de Sint-Willibrordusabdij in Doetinchem. In april 2020 deed hij daar zijn eeuwige professie om vijf maanden later te verhuizen naar de abdij Keizersberg in Leuven.
21.11.2024 – Onderzoek naar seksueel misbruik door monnik in abdij Keizersberg
Geen verdachte in Leuven
Een paar dagen geleden werd bekend dat het openbaar ministerie in België strafrechtelijk onderzoek doet na klachten over grensoverschrijdend gedrag door een of twee leden van de kleine kloostergemeenschap, die slechts vier leden telt, onder wie Thomas Quartier. Ook werd bekend dat het benedictijnse gezag de communiteit in Leuven tijdelijk heeft opgeheven. Het parket in Leuven heeft vandaag desgevraagd aangegeven dat Quartier in deze zaak geen verdachte is.
Volgens documenten die het ND heeft ingezien wordt Quartier beschuldigd van misbruik en grensoverschrijdend gedrag tegenover een 29-jarige man die in november 2018 als novice in de Sint-Willibrordsabdij was ingetreden. Tevens was hij een student van Quartier aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Broeder Quartier zou met de negentien jaar jongere novice een “exclusieve, onvoorwaardelijke vertrouwensrelatie” hebben gewild, waarbinnen volgens de documenten ook plaats moest zijn voor lichamelijkheid en erotiek, schrijft het ND.
Rol van abt
De abt van de Sint-Willibrordusabdij is Henry Vesseur. Die spreekt volgens het ND in de betreffende documenten van “machtsmisbruik, emotioneel misbruik en ook psychisch misbruik” door broeder Quartier, waarin “morele, psychische, emotionele en ook seksuele grenzen zijn overtreden”. De abt zegt verder dat Quartier “moedwillig omstandigheden gecreëerd” heeft “waarbinnen seksueel contact onontkoombaar” leek. De novice weigerde dit en Quartier zou zich daarop hebben willen opdringen. De novice deed vervolgens zijn beklag bij de abt, maar die besloot twee maanden te wachten voordat hij Quartier in april 2020 met de beschuldigingen confronteerde. Inmiddels was de man geen novice meer omdat die geen monnik in Doetinchem meer wilde worden.
Het ND schrijft dat Quartier aan abt Vesseur bekende dat hij de verkeerde keuzes had gemaakt en “het nooit meer zal doen”. Hij zou er verder aan hebben toegevoegd dat hij er geen spijt van had de novice “door zijn vriendschap te hebben geholpen”.
Dagblad De Gelderlander is in het bezit van een lange brief van de novice. Daaruit blijkt dat hij en Quartier een bijzonder vriendschapsrelatie hadden waarbij de laatste de dominante factor was. Hij zou druk op de jongere man uitgeoefend hebben om een document te ondertekenen met een soort van huwelijksgelofte. Van een seksuele relatie zou geen sprake zijn geweest, maar daar hintte Quartier volgens de gewezen novice wel op.
Academische loopbaan niet hinderen
Dat abt Vesseur twee maanden wachtte voor dat hij actie ondernam is opmerkelijk omdat de regels die gelden in de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland voorschrijven dat beschuldigingen meteen moeten worden gemeld aan het RK Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag. Het ND schrijft dat Vesseur dat naar eigen zeggen niet deed omdat hij wilde voorkomen dat een officieel onderzoek broeder Quartiers academische carrière zou beëindigen. Die was immers in diezelfde week in 2020 benoemd tot hoogleraar Vergelijkende Godsdienstwetenschap aan de Radboud Universiteit.
Toen Quartier in september 2020 naar Leuven verhuisde, was dat volgens de benedictijnen om de communiteit van Keizersberg te versterken. De Willibrordusabdij detacheerde Quartier voor onbepaalde tijd in de Leuvense abdij ook vanwege zijn opdracht als liturgieprofessor aan de KU Leuven. Zijn leeropdracht in Nijmegen bleef hij vervullen waardoor hij een bijdrage zou kunnen leveren aan de versterking van de band tussen de theologieopleiding en die van de religiewetenschappen aan beide universiteiten.
Maar zoals volgens het ND nu blijkt had de detachering naar abdij Keizersberg een heel andere reden. Het was een overplaatsing om, zoals abt Vesseur aangaf, “Thomas de kans te geven op een andere plek aan zijn eigen psyche te werken”. Dit was volgens Vesseur een “elegante oplossing waardoor voor alle betrokkenen zoveel mogelijk gezichtsverlies wordt voorkomen en reputatieschade beperkt kan blijven”.
Priesterwijding niet doorgegaan
Eenmaal in Leuven gaf broeder Quartier aan dat hij pater wilde worden, oftewel de priesterwijding ontvangen. Prior Dirk Hanssens van de kleine communiteit van Keizersberg was op de hoogte van de melding van grensoverschrijdend gedrag. Quartier gedroeg zich volgens de documenten ook binnen de Leuvense abdij gemeenschap “narcistisch” en “manipulerend”. Desalniettemin stond de prior toe dat Quartier diaken werd. In besloten kring werd hij op 2 februari 2023 door bisschop Lode Van Hecke van Gent tot diaken gewijd. Vijf maanden later zou Quartier de priesterwijding hebben ontvangen als niet het Vaticaan er een stokje voor had gestoken. De Apostolische Stoel had lucht gekregen van de beschuldigingen aan Quartiers adres. In januari 2024 schrijft het Dicasterie voor de Religieuzen volgens het ND aan de Leuvense prior: “Soortgelijk misbruik door broeder Thomas Quartier zal, gezien zijn persoonlijkheidsstoornis, waarschijnlijk in de toekomst opnieuw voorkomen.”
Besluit abt-president over Keizersberg
De Orde van Sint-Benedictus wordt niet centraal bestuurd. Het is een confederatie van zogeheten congregaties, die weer uit verschillende provincies bestaan. Zowel de Willibrordusabdij als Keizersberg behoort tot de Vlaams-Nederlandse provincie van de Congregatie van Subiaco-Cassino. Aan het hoofd van de acht provincies van deze congregatie staat sinds september van dit jaar de Catalaanse monnik Ignasi Fossas i Collet van de abdij van Montserrat, die in deze functie de titel abt-president draagt. Hij resideert in de abdij van Sant’Ambrogio in Rome, waar zich de curie van de congregatie bevindt. Deze Fossas kwam onlangs naar Leuven om er orde op zaken te stellen nadat hij op de hoogte was geraakt van grensoverschrijdend gedrag. Hij besloot daarop de communiteit tijdelijk op te heffen, wat onder meer betekent dat de vier monniken in andere kloosters moeten worden ondergebracht. De directe aanleiding van de opheffing is een melding van aanranding van een postulant door een andere monnik en van toxisch leiderschap door de prior.
Reactie van Quartier
Het ND heeft met Thomas Quartier zelf gesproken en die beweert dat zijn vertrek uit de Sint-Willibrordsabdij het gevolg was van “een botsing van karakters”. Hij bestrijdt volgens de krant “ten stelligste” dat er sprake was van grensoverschrijdend gedrag. “Er is nooit een klacht ingediend en er is nooit een straf opgelegd.” Hij vindt het bovendien “kwalijk dat teksten die toen binnen een context tot stand zijn gekomen en voor intern gebruik bedoeld waren, nu uit hun verband worden gerukt”. Quartier zegt verder tegen het ND dat zijn priesterwijding niet is afgelast maar uitgesteld “om nader onderzoek mogelijk te maken”. Hij wijst er ook op dat abt-president Fossas tijdens een recent bezoek aan de abdij het eerdere door Rome gestuurde decreet over Thomas Quartier zou hebben ingetrokken. Het ND heeft dat nieuwe decreet kunnen inzien en schrijft dat er wordt gesproken over “opschorting” van het eerdere Romeinse decreet.
Prior beticht
Volgens De Gelderlander wordt prior Hanssens beticht van fraude en wordt een tweede broeder van Keizersberg – niet Quartier – verdacht van aanranding. Uit stukken blijkt ook dat er sprake was van een conflict tussen verschillende broeders onderling. Quartier legde bij de curie van de Congregatie van Subiaco-Cassino een klacht neer over de prior.