27-03-2020
Het bestuur van de Stichting Katholieke Universiteit (SKU) houdt toezicht op de Radboud Universiteit en het Radboudumc over het te voeren beleid. De leden van het stichtingsbestuur worden benoemd door de Nederlandse Bisschoppenconferentie. Maar omdat enkele voorgedragen nieuwe bestuursleden volgens het episcopaat niet katholiek genoeg zouden zijn, is er een impasse ontstaan. Het SKU-bestuur is naar de rechter gestapt om die impasse te doorbreken. Vandaag heeft de Bisschoppenconferentie laten weten die gang naar de rechter te betreuren. Bovendien vindt zij het moment om dit conflict uit te vechten, vanwege de coronacrisis, niet opportuun.

“De timing van de aangekondigde juridische procedure en de berichtgeving door het bestuur van de SKU acht de Bisschoppenconferentie bijzonder ongelukkig, gelet op alle ontwikkelingen in onze maatschappij en in het bijzonder rond de volksgezondheid”, aldus de Bisschoppenconferentie in een vandaag gepubliceerde verklaring. “De uitdagingen waar onze maatschappij en onze instituties thans voor staan vergen juist verbinding, gesprek en saamhorigheid.”

Voorzitter van de SKU is oud-minister en VVD’er Loek Hermans. In een gisteren gepubliceerd artikel met Vox zegt hij dat er tot op heden vijf mensen door de bisschoppen zijn afgekeurd “op een aantal gronden die wij heel moeilijk te vatten vinden”. 

Hermans zegt dat de Bisschoppenconferentie in het voorjaar van 2019 weigerde om voorgedragen kandidaat-leden te benoemen, waardoor het bestuur op dit moment zes leden telt – één te weinig volgens de eigen statuten. Ook moest de termijn van drie leden – waaronder die van de voorzitter – worden verlengd, omdat er geen opvolgers paraat stonden. “We hebben geprobeerd met de bisschoppen tot een oplossing te komen via overleg, nieuwe procedures en uiteindelijk via nieuwe kandidaten”, zegt Hermans, “maar we komen er niet uit.” 

Daaromtrent verklaart de Bisschoppenconferentie echter: ”Er zijn recent diverse kandidaten voor de vacatures in het bestuur door de Bisschoppenconferentie voorgesteld aan het bestuur, zodat geen sprake is van een risico op discontinuïteit van bestuur. Het SKU-bestuur heeft deze kandidaten echter afgewezen.”

Ook op een tweede vlak is er onenigheid tussen het SKU-bestuur en de bisschoppen. In het kader van de bestuurlijke splitsing van de Radboud Universiteit en het Radboudumc, de zogenoemde ontvlechting, die eind 2020 rond moet zijn, stelt de SKU nu een nieuwe bestuursvorm voor. Die moet bestaan uit twee aparte stichtingen met elk een raad van toezicht waarin telkens slechts één van de vijf toezichthouders door de Bisschoppenconferentie zou worden benoemd. De overige toezichthouders zouden benoemd worden door het huidige stichtingsbestuur en vervolgens door hun opvolgers. 

De bisschoppen zijn akkoord met de splitsing, maar willen nog altijd alle toezichthouders kunnen benoemen, zoals nu het geval is. Het SKU-bestuur stapt daarom, met de steun van het college van bestuur van de universiteit en de raad van bestuur van het Radboudumc, naar de Ondernemingskamer. De bedoeling is de bestuurlijke splitsing tussen universiteit en ziekenhuis buiten de bisschoppen om door te kunnen voeren.

Volgens de Bisschoppenconferentie bestaat de kern van het conflict uit de onvrede over haar benoemingsrecht bij bestuurders van universiteit en universitair medisch centrum. Dat recht is “het rechtstreekse gevolg van het feit dat de Nijmeegse universiteit sinds haar oprichting in 1923 de katholieke identiteit heeft”. Volgens de bisschoppen dienen de bestuurders de katholieke identiteit niet alleen te bewaken maar ook te bevorderen. “Om die reden is het voor de Bisschoppenconferentie van belang dat bestuurders deze taak kunnen uitoefenen vanuit hun persoonlijke overtuiging. Het bestuur van de SKU wil de katholieke identiteit ook in de toekomst behouden, maar heeft een andere opvatting over hetgeen dit van toekomstige bestuurders vergt.”

Vooral op medisch-ethisch vlak wordt er door de kerkelijke gezagsdragers vaak anders gedacht dan het bestuurders van het Radboudumc. Hermans geeft het volgende voorbeeld. “Als je een discussie voert over een transgendercentrum, dan is er een kans dat vanuit de kerk wordt gezegd: ‘dat moet helemaal niet’. Als de bisschoppen de meerderheid zouden hebben in het stichtingsbestuur, dan zou het umc mogelijk geremd worden op dat terrein.”

Bertine Lahuis, voorzitter van de raad van bestuur van Radboudumc, vindt onafhankelijk onderzoek een absolute vereiste voor een wetenschappelijk instituut. Volgens haar is dat onvoldoende geborgd als alle leden van de raden van toezicht worden benoemd door de Bisschoppenconferentie. “Dat gaat conflicteren met onze maatschappelijke opdracht en dat kan en willen we niet”, aldus Lahuis tegenover het universiteitsmagazine Vox.

Hoewel de Bischoppenconferentie in Nijmegen niet echt een goede naam heeft, willen universiteit en medisch centrum het episcopaat niet helemaal buitenspel zetten. De reden daarvoor is, zegt Hermans, dat “wij een bijzondere universiteit en ziekenhuis zijn met een duidelijke katholieke achtergrond”. “Die moeten we op zo’n manier invullen dat het in deze tijd past. Daarom vinden we het prima dat de bisschoppen nog één persoon in het stichtingsbestuur mogen benoemen. Dan hebben we vier personen in elke raad van toezicht die voldoen aan de algemene vormen van toezicht, en voor die vijfde persoon kunnen de bisschoppen hun specifieke eisen inbrengen.”