Deskundigen vinden dat gemeenten moeten stoppen met woningbouw in de uiterwaarden van rivieren. Uit onderzoek van Pointer blijkt dat verschillende gemeenten buitendijks bouwen om aan de grote vraag naar woningen te voldoen. Om deze ontwikkeling te stoppen zou het Rijk de regie van de gemeenten over moeten nemen, stellen de deskundigen, en zou er moet klimaatbestendig gebouwd moeten worden.
Nog steeds buitendijks bouwen
Het aantal nieuwbouwwoningen in het rivierbed van de Rijn en de Maas is in de periode 2000 tot 2019 gestegen van bijna 60.000 naar ruim 80.000 (bron: clo.nl). “Na de overstromingen in 1995 (waarbij 250.000 Nederlanders geëvacueerd werden, red.) hadden we met elkaar afgesproken dat we niet meer buitendijks zouden bouwen”, stelt klimaathoogleraar Pier Vellinga maandag in Pointer. “Ik vind het absurd dat dit nog steeds gebeurt.”
Ruimte voor de rivieren
Rivieren zullen in de toekomst steeds meer regen- en smeltwater te verstouwen krijgen. Dit vraagt om meer ruimte zodat de rivieren veilig buiten hun oevers te kunnen treden. Op verschillende plekken langs de IJssel, de Waal, de Nederrijn en de Lek is er al meer ruimte gegeven, maar met de nieuwste klimaatvoorspellingen van het VN-klimaatpanel IPCC is hierbij geen rekening gehouden.
Klimaatbestendig bouwen is hoognodig
“Op de ene plek wordt er ruimte voor de rivier gemaakt, en aan de andere kant wordt er in rivierbeddingen gebouwd, wat het aantal opties om om te gaan met het stijgende water in de toekomst kleiner maakt”, ziet ook Marjolijn Haasnoot, onderzoeker bij Deltares. “We hebben zoveel kennis van hoe en waar je klimaatbestendig kunt bouwen, dat moeten we ook toepassen bij het bouwen voor de lange termijn.” Volgens Haasnoot is hier een landelijke visie voor nodig. “En dit moet integraal worden aangepakt. Er is een Deltaprogramma voor waterbeheer en een Nationale Omgevingsvisie, die moeten meer verweven worden. En de bouw moet daarin dan ook worden meegenomen.”
Ook de Deltacommissaris riep onlangs op tot klimaatbestendige maatregelen: “Er worden nu bepalende keuzes voor woningbouw, landbouw, energie, natuur en economisch herstel gemaakt. We moeten zorgen dat deze keuzes en maatregelen klimaatbestendig zijn zodat we in onze laaggelegen delta een goede toekomst hebben en Nederland aantrekkelijk blijft voor zijn bewoners en voor bedrijven.”
1 miljoen woningen
Van de bijna 1 miljoen woningen die er de komende 10 jaar bijgebouwd moeten worden, is twee derde in de laaggelegen Randstad gepland, op of onder zeeniveau, zowel binnen- als buitendijks. “En dat is allemaal overstroombaar gebied”, stelt Alex Hekman van ingenieursadviesbureau Sweco. “Projectontwikkelaars houden onvoldoende rekening met de langetermijngevolgen van zeespiegelstijging, maar ook provincies en lokale overheden kijken vaak niet verder dan 50 jaar.”
Voldoen aan de woningbouwopgave
Zo worden er bij Arnhem zo’n 450 nieuwe woningen middenin de uiterwaarden gebouwd. En in Vlaardingen is nieuwbouw gepland op het Eiland van Speyk, vroeger het bruisende hart van de haringvisserij, nu een vervallen havengebied waar de kades zo’n vijf keer per jaar onderlopen bij hoogwater. Hekman snapt dat gemeenten aan de woningbouwopgave willen voldoen, dat zij mikken op deze gebieden valt hen niet aan te rekenen, vindt hij. “Bouwen op die ene locatie is niet het probleem. Maar als we dit op al die locaties doen dan kan het water nergens meer heen. Daarom moeten we hier op nationaal niveau keuzes in maken.”
Pointer, maandag 11 oktober om 22.15 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.
