02-01-2019

De Nederlandse kartuizer Marcellin Theeuwes is op 2 januari overleden in Zuid-Frankrijk. De voormalige generaal-prior van de ‘de strengste katholieke kloosterorde’ stierf op 82-jarige leeftijd. 

Dom Theeuwes werd in Nederland bekend door de Kloosterserie van KRO-RKK. Als overste van het moederklooster La Grande Chartreuse liet hij bij hoge uitzondering een camera toe en besloot zich te laten interviewen.

Encyclopedie: Kartuizers >>

Hieronder een in memoriam door Leo Fijen. 

“Ruim dertig jaar werk ik al voor de KRO en mag ik mijn rijkdom in geloof en leven delen met de kijkers. Al die jaren en ontmoetingen hebben me verrijkt als mens. Dat ontdek je pas achteraf. Dan zie je waar je uit de bocht bent gevlogen en hoe je daar wijzer van bent geworden. Op die levensweg kun je niet zonder gidsen die je leren om betekenis te geven aan de verhalen uit je eigen bestaan. De gids die me de diepste waarheid heeft geleerd, is zonder twijfel Dom Marcellin Theeuwes. Jarenlang was hij de prior van La Grande Chartreuse, dat indrukwekkend klooster in de bergen rond Grenoble, op 1000 meter hoogte. Daar leven de kartuizers, achttien uur per dag in stilte, bijna de hele week alleen in de kluis, zonder constante nachtrust. Want om half twaalf in de avond staan ze op om tot drie uur in de nacht met elkaar te zingen en te bidden. 

Van deze kartuizers was Dom Marcellin Theeuwes de prior, in Grenoble maar ook wereldwijd. Hij gaf leiding aan mannen die in eenzaamheid, afzondering en stilte leven en die op die manier God zoeken of open gaan voor God. Het is een kloosterleven dat indruk maakt door strengheid en veel fysieke weerbaarheid vraagt van de monniken. De meeste novicen die eraan beginnen, houden het niet vol. Het is eenvoudig weg te zwaar, nooit een nacht onafgebroken slapen, altijd op jezelf. 

Het was een droom om daar ooit binnen te mogen kijken. In 2004 ging die droom in vervulling, in mijn eerste kloosterserie. Ik mocht er zelfs een nacht doorbrengen, zonder camera. Binnen zijn pottenkijkers niet welkom. Die nacht zal ik nooit vergeten, zoals ik die eerste ontmoeting met Dom Marcellin Theeuwes ook nooit vergeet. Deze kartuizer uit het Brabantse Rijen is namelijk geen scherpslijper. Hij is rustig, heeft humor en kan relativeren. Blijkbaar wordt heel veel in het leven relatief als je leeft voor God, het enige absolute in het bestaan van kartuizers.

Met die ontspannen houding sprak Dom Marcellin Theeuwes vijftien jaar geleden ook over God. ‘Ik kijk vaak naar boven. Weet u wat ik dan zie? Helemaal niets’, zo relativeerde hij zijn zoektocht om daarna in zijn hart te laten kijken: ‘Je vraagt je soms af of God nog wel van je houdt. Dat is een van de vragen waar een kluizenaar het langst mee worstelt’. Hij wees me vervolgens de weg, want hij leerde me de deur van mijn hart te openen, de schaduwen van mijn leven aan te kijken en te ervaren dat God onder die teleurstellingen op je wacht. Dat is de grootste vrijheid die er is. Die wijsheid heeft Dom Marcellin Theeuwes altijd gehouden, ook nu hij ziek is en zijn levenseinde tegemoet gaat in een kartuizerklooster, 60 kilometer boven Marseille.

Vijftien jaar later mag ik weer komen, met dezelfde ploeg, Sandra Meijer, Ron van der Lugt, Arie van der Steen. Hij is ernstig ziek en kan alleen met krukken lopen. Maar zijn hoofd is helder, zijn stem is krachtig en zijn ogen stralen. Hij heeft geleefd voor God en hij verlangt God in de ogen te zien. ‘Als het mooiste in het leven is uitgekomen, mijn droom om hier een kartuizer monnik te zijn, mag het voorbij zijn, dit leven’, lacht hij. En dan neemt hij me mee naar binnen en laat hij de plek zien waar hij straks begraven wordt. Voor het eerst mag een tv-ploeg opnames maken in dit klooster uit de elfde eeuw. Marcellin Theeuwes leert ons hoe je kunt sterven. ‘Laat mij leven en sterven uit verlangen naar U. Alles zal goed komen’, bidt hij zonder ophouden, dag en nacht. Met dit vertrouwen durft hij te sterven en wordt hij begraven in zijn habijt, met een kruis zonder naam. Want God kent zijn naam. Dat is genoeg.”