06-05-2020

Benedictus XVI (93) verdedigt zich tegen kritiek op zijn rol als paus-emeritus. Dat doet hij in een interview in de 1184 pagina’s dikke biografie, die onlangs is verschenen. Tegen zijn biograaf Peter Seewald zegt hij dat Vatileaks of een ander schandaal niet de reden was voor zijn aftreden in 2013. “Mijn terugtreding heeft met dit alles absoluut niets te maken”, benadrukt hij.

Vatileaks was de naam die de media gaven aan het schandaal dat ontstond nadat bekend was geworden dat de butler van Benedictus XVI geheime documenten aan de pers had gelekt. In die documenten zou sprake zijn van corruptie in Vaticaanstad. In 2012 stonden de Italiaanse kranten ook vol met verhalen over homoseksuele curie-beambten die door de maffia zouden worden gechanteerd. Nadat Benedictus XVI op 11 februari 2013 had verklaard dat hij op 28 februari van dat jaar zou aftreden, werd in tal van speculaties beweerd dat de Duitse paus de last van al die schandalen niet meer zou hebben aangekund en daarom zou zijn afgetreden. 

In 2012 was het Benedictus duidelijk geworden dat, naast mogelijke dementie, er sprake was van “ook andere vormen van onvoldoende capaciteit om het ambt goed uit te voeren”. De voormalige pontifex onthult dat hij, net als zijn voorgangers Paulus VI en Johannes Paulus II, een verklaring tot voorwaardelijk aftreden had ondertekend “in geval van een ziekte die de juiste uitoefening van het ambt onmogelijk maakte”. Benedictus zegt dat hij dit al “betrekkelijk vroeg” in zijn pontificaat, dat in 2005 begon, had gedaan.

Benedictus (Joseph Ratzinger) gaat uitvoerig in op de kritiek van een aantal theologen op zijn ontslag. Het ambt van ‘emeritus paus’ dat door hemzelf is gecreëerd moet worden vergeleken met dat van een diocesane bisschop die om redenen van leeftijd ontslag heeft genomen, benadrukt hij. Deze juridische vorm zou ook kunnen worden toegepast op de bisschop van Rome, want daardoor wordt de gedachte vermeden dat er twee pontifexen zouden zijn. “Een bisschopszetel kan slechts één bezetter hebben. 

Een emeritus paus geeft volgens Ratzinger tegelijk uitdrukking aan “een spirituele band die onder geen enkele omstandigheid kan worden weggenomen". Bovendien vergelijkt de voormalige bisschop van Rome zijn huidige situatie met die van een oude boer in Beieren die de boerderij aan zijn zoon heeft overgedragen en die op het erf nog wel een woning heeft maar niets meer in de melk te brokkelen heeft. 

Benedictus verzet zich hevig tegen de beschuldigingen dat hij zich na zijn aftreden in openbare debatten zou hebben gemengd. Hij noemt dat “een kwaadaardige verdraaiing van de werkelijkheid.” Hij laat doorschemeren dat er “redenen waren waarom mensen mijn stem gewoonweg willen uitschakelen”. 

Wat betreft de relatie met zijn opvolger zegt hij God te danken voor de "warme genegenheid van paus Franciscus”, die hem in staat stelt het idee van een emertus paus in praktijk te brengen. Sinds hun eerste ontmoeting na zijn verkiezing in 2013, zegt hij, was er een persoonlijke vriendschap ontstaan die sindsdien “niet alleen is blijven bestaan, maar ook is gegroeid”.

Het interview vormt het laatste hoofdstuk van Benedikt XVI. Ein Leben. Daarin onthult hij ook dat hij een geestelijk testament heeft geschreven dat waarschijnlijk pas na zijn dood zal worden gepubliceerd. Hij maakt geen toespelingen op de inhoud.