Hilversum, 11 december 2023 – In België is hij al in première gegaan; in Nederland is Rapito (‘Ontvoerd’) pas vanaf 22 februari 2024 in de filmtheaters te zien. Deze Italiaanse rolprent vertelt het echtgebeurde verhaal van een Joods jongetje die onder de hoede van paus Pius IX katholiek werd opgevoed.
Rapito gaat over de roemruchte affaire-Mortara en daarmee ook over de val van het pauselijke Rome. Op 23 juni 1858 werd de zesjarige jongen Edgardo Mortara door de gendarmerie weggehaald bij zijn Joodse familie in Bologna, dat toen deel uitmaakte van de Kerkelijke Staat.
Een voormalige bediende van de familie-Mortara had verklaard dat zij de jongen een nooddoop had toegediend nadat die ernstig ziek was geworden. Daardoor werd Edgardo door de inquisitie in Bologna als een christen beschouwd. Aangezien hij onmogelijk van zijn niet-christelijke Joodse ouders een katholieke opvoeding kon krijgen, was besloten zijn vader en moeder uit de ouderlijke macht te ontzetten.
Edgardo Mortara (1851-1940) groeide op aan het pontificale hof van Pius IX, die de wanhopige smeekbeden van zijn Joodse ouders om zijn terugkeer bleef afwijzen. Edgardo omhelsde echter het katholieke geloof en zou uiteindelijk priester worden.
De binnenlandse en internationale verontwaardiging over de acties van de Pauselijke Staat zouden hebben bijgedragen aan de ondergang ervan. In 1870 werd Pius IX onttroond waarop hij zijn toevlucht nam tot het apostolisch paleis in het Vaticaan.
Nadat de vader van Edgardo in augustus en september 1858 toestemming had gekregen zijn zoon te bezoeken, kwamen er twee verschillende verhalen naar voren: het ene ging over een jongen die wilde terugkeren naar zijn familie en het geloof van zijn voorouders, terwijl het andere ging over een kind dat de catechismus perfect had geleerd en ernaar verlangde dat zijn ouders zich tot het katholieke geloof zouden bekeren.
Internationale protesten tegen de Heilige Stoel namen toe, maar de paus liet zich niet van de wijs brengen. Nadat de pauselijke heerschappij in Bologna in 1859 was geëindigd, werd de plaatselijke inquisiteur vervolgd voor zijn rol bij Mortara’s ontvoering, maar hij werd vrijgesproken toen de rechtbank inzag dat hij niet op eigen initiatief had gehandeld.
Na de verovering van Rome door de Italiaanse troepen week Edgardo, die seminarist was, op 21-jarige leeftijd uit naar Oostenrijk en later naar Frankrijk, waar hij de hogere wijdingen ontving. Hij bracht als prediker het grootste deel van zijn leven buiten Italië door. Op 11 maart 1940 overleed hij in Bressoux bij Luik (België) op 88-jarige leeftijd.
Verschillende hedendaagse historici benadrukken de affaire-Mortara als een episode in het pontificaat van Pius IX met de meest verstrekkende politieke gevolgen. Zo veranderde de affaire het beleid van de Franse keizer Napoleon III, die zich niet langer verzette tegen de beweging van de Italiaanse eenwording, maar deze juist actief begon te steunen.
Marco Bellocchio, de regisseur van het 135 minuten durende film, zegt zich te hebben gebaseerd op historische bronnen. Uit de titel blijkt dat hij het wegnemen van Edgardo bij diens Joodse ouders als een misdaad beschouwt.