Rome, 9 december 2024 – Terwijl vandaag in veel landen de liturgie van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria wordt gevierd, werd het hoogfeest gisteren in Rome gehouden. Traditiegetrouw bezocht paus Franciscus de Zuil van de Onbevlekte nabij de Spaanse Trappen om vervolgens een bezoek te brengen aan een van zijn lievelingsschilderijen: De witte kruisiging van Marc Chagall.
De paus verliet gistermiddag Vaticaanstad om in het kader van het hoogfeest van de Onbevlekte Ontvangenis een spirituele reis door de Eeuwige Stad te maken. Hij begon bij de Grootbasiliek van Sint-Maria de Meerdere op de Esquilijn, waar hij in de Paulijnse Kapel bad bij de Byzantijnse Maria-icoon Salus Populi Romani.
Zuil der Onbevlekte
Vervolgens werd de Romeinse pontifex gebracht naar de Piazza di Spagna, het beroemde plein genoemd naar de zich daar al vier eeuwen bevindende Spaanse ambassade bij de Heilige Stoel. In de zuidoostelijke punt van het plein, aan de Piazza Mignanelli, staat een Mariabeeld bovenop een 12 meter hoge zuil. Dit monument werd ingewijd op 8 december 1857, drie jaar nadat paus Pius IX het dogma van Maria's Onbevlekte Ontvangenis had afgekondigd. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw is het gebruikelijk dat pausen jaarlijks op 8 december bij de Zuil van de Onbevlekte komen bidden.
Ondanks het koude en regenachtige weer hadden gisteren duizenden gelovigen zich vanaf de voet van de Spaanse trappen tot op de Piazza Mignanelli verzameld om een glimp van paus Franciscus op te vangen. De Heilige Vader werd er officieel welkom geheten door Roberto Gualtieri, de burgemeester van Rome, en door de eergisteren gecreëerde kardinaal Baldassare Reina, de vicaris-generaal van het bisdom Rome.
Gisterochtend had het brandweerkorps van Rome zijn eigen decennialange traditie op het hoogfeest voortgezet. Brandweerlieden waren naar de top van het Mariabeeld geklommen om een bloemenkrans over de rechterarm van de Heilige Maagd te schuiven.
‘Rome leeft!’
In zijn gebed bij de Zuil benadrukte Franciscus het belang van de voorbereiding van Rome op het komende Jubeljaar 2025, dat hij deze kerstavond zal inluiden door het openen van de Heilige Deur van de Sint-Pietersbasiliek. De paus merkte op dat hoewel de vele bouwprojecten in Rome ter voorbereiding op het Heilig Jaar “niet weinig ongemakken” hebben veroorzaakt, ze ook “een teken zijn dat Rome leeft, zichzelf vernieuwt, zich probeert aan te passen aan de behoeften, om gastvrijer en functioneler te zijn”.
“Want, zonder dat het de bedoeling is,” merkte de Argentijnse paus op in zijn gebed, “lopen we het risico helemaal in beslag te worden genomen door organisatie, door dingen die gedaan moeten worden, en dan kan de genade van het Heilig Jaar, dat een tijd is van spirituele wedergeboorte, van vergeving en sociale bevrijding, deze jubileumgenade niet goed tot ons komen en zelfs een beetje verstikt raken”.
“Maar uw moederlijke blik ziet verder”, bad de paus tot de Moeder Gods. “En ik lijk uw stem te horen die ons met wijsheid zegt: ‘Mijn kinderen, deze werken zijn goed, maar let op: vergeet de bouwplaatsen van de ziel niet! Het ware Jubeljaar is niet buiten, het is binnen: binnenin jullie, binnenin de harten, binnenin de familie en sociale relaties’.”
Chagall
Na de ceremonie bij de Zuil van de Onbevlekte liet Franciscus een onverwachte stop maken bij het Museo del Corso om daar De witte kruisiging van Marc Chagall te bewonderen. Het kunstwerk, dat de kruisiging van Christus afbeeldt tegen een achtergrond van Joods lijden, combineert religieuze beelden met historische context. Het is uitgeleend door het Art Institute of Chicago en wordt momenteel tentoongesteld als onderdeel van een reeks culturele evenementen in de aanloop naar het Heilig Jaar.
De in Wit-Rusland geboren Marc Chagall (1887-1985) was een Joodse schilder die beroemd is om zijn mystieke taferelen. Paus Franciscus is een groot bewonderaar van diens werk. In het veel besproken interview met pater Antonio Spadaro, hoofdredacteur van het Italiaanse jezuïetenblad La Civiltà Cattolica, kort na zijn aantreden in 2013, zegt Franciscus dat De witte kruisiging zijn favoriete schilderij is.
Chagall schilderde De witte kruisiging naar aanleiding van de Kristallnacht van 9 op 10 november 1938, de nazi-pogrom in het Duitse rijk die de Holocaust inluidde. Hij maakte meerdere schilderijen waarop een gekruisigde Christusfiguur is te zien, zoals De gele kruisiging uit 1943.