18-09-2019
Aalmoezeniers bij de krijgsmacht zijn rooms-katholieke geestelijke verzorgers bij de krijgsmacht. Daar zijn ze belast met het verlenen van pastorale en religieuze zorg aan militair personeel. Deze rol is gecompliceerd omdat zij weliswaar in uniform zijn, maar niet meevechten en geen bevelen mogen geven. Toch ervaren zij veelal dat hun geloof door hun deelname aan militaire vredesoperaties is verdiept en verrijkt. Dat concludeert Bart van Dijk, die vandaag op zijn proefschrift In de strijd nabij. Nederlandse aalmoezeniers in militaire missies promoveert aan Tilburg University.

De aalmoezeniers blikken over het algemeen positief terug op vredesmissies, omdat zij meer nabij de pastoranten zijn en hun liturgische rol duidelijker is dan op de kazerne, blijkt uit Van Dijks onderzoek. Daarvoor krijgen zij volgens hem veel waardering en erkenning en dat geeft hun het gevoel zinvol werk te verrichten, ook al is de omgeving van de vredesmissie soms gewelddadig. 

De aalmoezeniers, veelal diakens of leken, zijn aangesteld in de rang van kapitein, majoor of luitenant-kolonel. Ze nemen deel aan het leven van de militairen, zonder met hen samen te vallen. Van Dijk noemt dat participatiepastoraat. Datzelfde komt overeen met hoe aalmoezeniers de rol van God in het lijden beschouwen: namelijk die van een nabije, liefdevolle en niet oordelende God.

Bart van Dijk (Heerlen) studeerde aan de Katholieke Theologische Universiteit Amsterdam en deed promotieonderzoek gedaan bij de Tilburg School of Catholic Theology. Hij kwam op 11 september 2000 in dienst bij de krijgsmacht als vlootaalmoezenier en werkt nu op Vormingscentrum Beukbergen.

Bij Defensie zijn 43 aalmoezeniers aangesteld. Zij zijn gezonden vanuit de Rooms-Katholieke Kerk. Zij vallen niet onder het militair tuchtrecht. Daarom hebben zij een vrije positie binnen de krijgsmacht. Vanwege de wettelijke scheiding van Kerk en staat leggen zij geen verantwoording af aan de overheid maar aan hun bisschop. Het hoofd van het Nederlands Militair Ordinariaat is bisschop Jos Punt; diens vicaris-generaal is Alphons Woolderink (zie foto: dgv.nl).