Montreal, 21 februari 2022 – Sinds 2003 is meer dan een kwart van de rooms-katholieke godshuizen in de Canadese provincie Québec gesloopt, verlaten of herbestemd. Dat meldt de Raad voor Religieus Erfgoed in Franstalig Canada.
“Alle parochies in Québec zijn aan het eind van hun Latijn. Drie of vier keer per dag horen we over kerksluiting”, zegt architectuurhistoricus Luc Noppen tegenover de Franse krant La Croix.
Van de ongeveer 2.746 kerken in Quebec die in 2003 werden geïnventariseerd, werd er 713 gesloopt, gesloten of omgebouwd. In Québec zijn de kerkgebouwen niet zoals in Frankrijk het eigendom van de staat, maar van de kerkfabrieken, plaatselijke corporaties die door parochianen worden beheerd.
De snelle afname van het aantal kerken en kapellen wordt verklaard door de ontkerkelijking, door het verlies van financiële draagkracht en door de stijging van de onderhoudskosten.
De ontkerkelijking in Canada dateert van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Volgens een recent onderzoek neemt 14 procent van de katholieken in Quebec ten minste eenmaal per maand deel aan een religieuze groepsactiviteit; dat is de helft van het aantal reguliere kerkgangers in 1985, aldus Statistics Canada.
“De bisdommen merkten dat er steeds minder mensen naar de mis gingen, en dus minder inkomsten hadden; daardoor waren ze genoodzaakt kerken aan de eredienst te onttrekken”, legt Luc Noppen uit.
De architectuurhistoricus is verontwaardigd over het voorbeeld van de kerk Saint-Coeur-de-Marie in Quebec City, “een juweeltje” van neo-Byzantijnse architectuur uit 1919, gelegen aan de Grande-Allée Street, een van de meest toeristische straten van de stad. De kerk werd eerst verkocht en vervolgens “liet een projectontwikkelaar die er een hoog gebouw op wilde bouwen de kerk vervallen, totdat hij zich beriep op het potentiële ‘openbare gevaar’ dat de kerk vormde en een sloopaankondiging verkreeg.” Ook andere opmerkelijke kerken, zoals de Saint-Louis-de-France uit 1960, zijn onlangs gesloopt.
De auditeur-generaal van Quebec, die parlementair toezicht houdt op de overheidsfinanciën, heeft in 2020 het gebrek aan actie van de provincie ter bescherming van haar onroerend goed en religieus erfgoed aan de kaak gesteld. In een vernietigend rapport spreekt zij van een “gebrek aan visie en resultaten” en een “gebrek aan samenhang”, waardoor de gemeenten in de frontlinie blijven staan.
De regering heeft echter een steunprogramma van bijna 18 miljoen euro voor de restauratie en de herbestemming van religieus cultureel erfgoed. Maar voor Luc Noppen is het budget niet ruim genoeg, gezien het aantal gebouwen dat gered moet worden.
Het aartsbisdom Quebec geeft aan dat sloop nooit de eerste oplossing is die parochies overwegen. Het bisdombestuur is voorstander van partnerschappen met gemeenten die het mogelijk maken dat kerken open blijven voor erediensten en tegelijk andere functies voor hen vinden, zonder ingrijpende veranderingen.