Rome (KAP), 28 maart 2023 - Kardinaal Jean-Claude Hollerich vindt dat de Katholieke Kerk nodig moet veranderen. “We moeten veranderen, anders wordt de Blijde Boodschap niet meer begrepen”, zei de jezuïet en aartsbisschop van Luxemburg gisteravond tijdens een boekpresentatie in Rome.
Een manier om te veranderen is door synodaliteit, dat wil zeggen de bereidheid om de standpunten van anderen te overwegen en de eigen standpunten in twijfel te trekken bij het nemen van beslissingen, aldus Hollerich, die een sleutelrol speelt in de door paus Franciscus bijeengeroepen wereldsynode.
De Kerk moet luisteren in plaats van “ingewikkelde antwoorden te geven die niemand begrijpt op vragen die niemand ons heeft gesteld”, benadrukte de kardinaal.
Vooral jongeren keren zich van de Katholieke Kerk af, zei Hollerich. Zij zien haar niet als oplossing, maar als deel van een probleem. Tegelijkertijd hebben veel jongeren angsten, bijvoorbeeld voor de oorlog in Oekraïne, de klimaatverandering, een toekomstige pandemie of het moeten leven zonder liefde. “Deze jongeren zitten niet in onze kerken. We moeten naar hen toe”, vindt de kardinaal.
Jean-Claude Hollerich SJ sprak deze woorden bij de presentatie van zijn boek Iniziare dai molti (‘Begin met velen’), waarvan de theologische bijdragen moeten helpen het dualisme tussen de geestelijke en de wereldlijke wereld te overwinnen in het kader van het Vaticaanse initiatief ‘Red de Broederschap’.
De Luxemburger liet zich ook uitvoerig uit over de wereldsynode in een interview met de Kroatische kerkkrant Glas Koncila. De kardinaal kondigde een ‘Taizé-moment’ aan bij het begin van de synodevergadering in Rome komend najaar. Paus Franciscus zal bidden met de orthodoxe patriarch van Constantinopel en andere christelijke leiders - een primeur, zei hij, want het is de eerste keer in de geschiedenis “dat een opvolger van de apostel Petrus christenen van andere confessies vraagt te bidden voor een synode van de Katholieke Kerk’. De kardinaal wees er ook op dat de ‘onderscheiding’ waartoe Franciscus vaak oproept met betrekking tot de synode, bij de orthodoxen bekend is.
Hollerich riep op tot een “diagnose van wat er mis is gegaan” met betrekking tot het hervormingsproject ‘Synodale Weg’ van de Katholieke Kerk in Duitsland. Als een kerk “te nationaal” is, zoals in Duitsland, loopt zij het risico “om zichzelf heen te draaien” en te vervallen in zwart-wit denken. De aartsbisschop stelde vast dat dit niet het geval was in buurlanden als Luxemburg, Zwitserland of Oostenrijk, “hoewel men daar hetzelfde denkt als de Duitsers”. Vergaderingen en discussies worden pas een synode in de ware zin van het woord “als het over de weg gaat – anders wordt het een begrippenstrijd”.
Paus Franciscus had met zijn idee van een synode iets anders voor ogen dan vakbondsachtige gestructureerde verenigingen van katholieken, zei de kardinaal. Veeleer stond volgens hem centraal dat de hervorming van de Kerk “groeit vanuit de basis”, waarbij voor Franciscus de in Zuid-Amerika ervaren “visie op het volk van God” doorslaggevend was. Een ander punt van kritiek is dat de Kerk in Duitsland te veel met zichzelf en haar eigen structuren bezig is, maar nauwelijks ruimte geeft aan missie. “Dit is geen Kerk die de wereld dient, maar zichzelf. Een die weinig ruimte geeft aan de Heilige Geest”, aldus de kardinaal.
Hollerich was nadrukkelijk in zijn oproep aan de Kerk om vrouwen meer ruimte te geven in zowel de besluitvorming als de pastorale verantwoordelijkheid en om vrouwen zich welkom te laten voelen. “Een samenleving zonder vrouwen is niet gezond. Mannen raken eraan gewend en ontwikkelen bepaalde negatieve houdingen ten opzichte van vrouwen. Dat is klerikalisme.”
Jezus “maakte nooit grapjes over vrouwen” en daarom volgden vrouwen Hem, zei hij. In zijn bisdom is een vrouw hoofd van de vorming en preekt zij ook voor pelgrims in zijn kathedrale kerk – “in volledige overeenstemming met het kerkelijk recht omdat het buiten de mis valt”, voegde de kardinaal toe. De wijding van vrouwen tot het priesterschap mag echter pas worden overwogen als de grotere pastorale betrokkenheid van vrouwen is doorgevoerd en ook de orthodoxe kerken hun toestemming hebben gegeven.
Hollerich bekleedt een belangrijke positie als relator-generaal (voornaamste verslaglegger en moderator) bij de komende bisschoppensynode. Het onderwerp van de synode, die in oktober 2023 en 2024 bijeenkomt, is de omvorming van de Katholieke Kerk tot een “synodale kerk”. Naast de paus en de bisschoppen zullen ook de lekengelovigen belangrijke kwesties voor de toekomst bespreken.