Journalisten van het KRO-NCRV onderzoeksplatform Pointer werken samen met collega’s van acht mediabedrijven bij het onderzoeksproject Russian Spy Ships. Naast de journalisten van Pointer doen journalisten van de omroepen NDR, WDR en SZ (Duitsland), VRT (België), NRK (Noorwegen), Yle (Finland) en ERR (Estland) onderzoek naar Russische spionage op zee. Uit het internationaal onderzoek blijkt dat Russische onderzoeksschepen met aan boord gewapende militairen systematisch gaspijpleidingen, datakabels, windparken en militaire infrastructuur in de Oost- en Noordzee bespioneren.
72 schepen en 428 reizen
Het onderzoek richtte zich op 72 onderzoeksschepen en schepen die eerder in verband zijn gebracht met spionage of sabotage. Het team decodeerde meer dan duizend onderschepte morse-berichten en analyseerde openbare locatiedata (zogenoemde AIS-signalen) van de schepen. In totaal maakten de schepen 428 reizen sinds het begin van de oorlog in Oekraïne.
Extreem verdachte bewegingen
Bij minstens 54 reizen maakten de schepen verdachte bewegingen binnen de exclusieve economische zone (EEZ, een gebied tot 370,4 km uit de kust) van Europese landen. Ze voeren urenlang extreem langzaam, volgden een opvallend zigzagpatroon of stopten volledig, zo blijkt uit analyse van de AIS-signalen (in 31 gevallen) en morsecode-berichten (23). Het onderzoek toont aan dat de Oost- en Noordzee het middelpunt vormen van Russische maritieme spionage. Verdachte reizen vonden plaats voor de kusten van Denemarken (15), Estland (9), Noorwegen (8), Nederland (7), het Verenigd Koninkrijk (9), Finland (4) en Duitsland (2). Bij nog eens 7 van deze reizen is niet met zekerheid vast te stellen of de schepen in, dan wel net buiten de exclusieve economische zone voeren.
