Dachau, 22 december 2024 - Kardinaal Reinhard Marx heeft in Dachau opgeroepen tot de inzet voor vrijheid en tegen haat. Dat deed de aartsbisschop van München en Freising vanochtend tijdens een heilige mis ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van Karl Leisners priesterwijding in SS-concentratiekamp Dachau. De Beierse kerkleider zei dat het voorbeeld van Leisner “jonge mensen moet inspireren om op te staan tegen racisme, geweld en haat”.
Karl Leisner, in 1915 geboren in Rees, was een Duitse theologiestudent die er geen geheim van maakte dat hij fel gekant was tegen het nationaalsocialisme. In 1939 werd hij door de Gestapo gearresteerd. Na vastgezeten te hebben in twee gevangenissen, werd hij gedeporteerd naar concentratiekamp Sachsenhausen. Eind 1941 werd hij overgeplaatst naar Dachau, waar hij terechtkwam op een speciale afdeling voor geestelijken. Op 17 december 1944 werd Leisner in het geheim tot priester gewijd en op 26 december 1944 droeg hij in Dachau ook zijn eerste en enige Heilige Mis op. Na de bevrijding van het Beierse concentratiekamp door de Amerikanen moest hij verpleegd worden in een sanatorium in Krailling, waar hij op 12 augustus 1945 stierf.
Vrijheid komt niet vanzelf
Kardinaal Marx had het in zijn preek over de dagboeken van Karl Leisner. Daarin, zei hij, kon men “enkele van de slogans herkennen die ook vandaag de dag de wereld rondgaan, de stijl, de brutaliteit van de taal, de vernedering van anderen”.
Het verhaal van Karl Leisner was volgens Marx “een van de meest ontroerende” gebeurtenissen in Dachau en “een boodschap voor ons allen”, met het oog op “wat we op dit moment meemaken: de strijd voor vrijheid”.
Geloof moet bevochten worden “met lichaam en ziel”, zei de aartsbisschop, “en alleen dan heeft het gewicht, alleen dan wint het aan kracht”. Dat geldt ook voor vrijheid: “We denken dat het vanzelf wel komt, maar dat is niet zo. Alleen als er mensen zijn die opkomen voor vrijheid met lichaam en ziel, voor menselijke waardigheid, voor respect en toewijding en voor het zorgen voor de armen en de gewonden, dan wordt vrijheid gerealiseerd.”
Christenen zouden volgens Marx zoals Karl Leisner innerlijk vrij moeten zijn: “Niet overheersend, niet angstig, niet onverdraagzaam, niet arrogant, maar vrije, soevereine mensen.”
Bisschopsstaf
De toenmalige bisschop van Clermont in Frankrijk, mgr. Gabriel Piguet, zat ook gevangen in het concentratiekamp Dachau in 1944 en wijdde Karl Leisner tot priester. Speciaal voor deze gelegenheid werd een bisschopsstaf gesneden, die kardinaal Marx tijdens de herdenkingsdienst droeg.
Andere liturgische voorwerpen waren het concentratiekamp binnengesmokkeld door de religieuze zuster Imma Mack. De priesterwijding en de eerste mis vonden plaats in het grootste geheim en werden niet door de SS opgemerkt.
Karl Leisner werd samen met de Duitse priester en antinazi-activist Bernard Lichtenberg (1875-1943) op 23 juni 1996 door paus Johannes Paulus in Berlijn zaligverklaard. Het graf van Karl Leisner bevindt zich in de crypte van St Viktor in Xanten.