Sint-Athanasius (ca. 295-373) was bisschop van Alexandrië. Tegenover de arianen verdedigde hij het orthodoxe geloof in de godheid van Christus. In Oost en West wordt hij vereerd als een groot kerkleraar, vandaar dat hij Athanasius de Grote wordt genoemd.

Jeugd

Athanasius (Αθανασιος) werd omstreeks 295 geboren in de Egyptische havenstad Alexandrië. Het gezin waarin hij opgroeide was christelijk. In zijn jeugd maakte hij nog de christenvervolgingen mee. Na zijn studies werd hij in 319 tot diaken gewijd.

Concilievader

Athanasius was in 325 de theologische adviseur van zijn bisschop Alexander, patriarch van Alexandrië, tijdens het Oecumenische Concilie van Nicea. Daar veroordeelden de concilievaders de leer van Arius. Deze ontkende dat de Zoon van God dezelfde goddelijke natuur had als de Hemelse Vader.

Contra arianen

Athanasius zou zich zijn verdere leven tegen het arianisme verzetten. In zijn verdediging van de orthodoxie ontwikkelde hij een theologie van de Drie-eenheid en van de Menswording. Vanwege het gezag dat hij daarmee verwierf, werd Athanasius al op 33-jarige leeftijd gekozen tot de nieuwe patriarch van Alexandrië. In deze hoedanigheid kwam hij meerdere malen in conflict met de ariaanse keizer Constantijn II, de zoon van de eerste Romeinse christenkeizer Constantijn de Grote.

Verbannen

Constantijn II verbande de bisschop vijf maal: van 335 tot 337 naar Trier, van 339 tot 345 naar Rome en daarna drie maal naar de Egyptische woestijn. Pas vanaf 366 tot 373 kon hij ongehinderd zijn bisschopsambt in zijn eigen patriarchaat uitoefenen.

Geschriften

Sint-Athanasius stierf op 2 mei 373 in zijn geboortestad. Vanwege zijn gezaghebbende geschriften werd hij 'Zuil der Kerk', 'Vader der Orthodoxie' en 'De Grote' genoemd. Zijn belangrijkste werken zijn Tegen de arianen, Over de decreten van de Synode van Nicea en Het leven van de heilige Antonius. Het laatste boek is een hagiografie van Antonius Abt, de vader van het Egyptische monnikendom. Dit werk had veel invloed op de ontwikkeling van het Europese kloosterleven.

Gedachtenis

In de Rooms-Katholieke Kerk en in de de Grieks-Orthodoxe Kerk wordt Sint-Athanasius herdacht op 2 mei. In de Koptische Kerk geldt hij als de Twintigste Paus van Alexandrië. Op de 30ste van de maand Thout gedenken de kopten dat Athanasius eens op wonderbaarlijke wijze door God werd beschermd; op de 7de van de maand Pashons viert men zijn sterfdag.