De Aprilbeweging was een anticlericale beweging van Nederlandse politici die protesteerden tegen het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853.
Liberale grondwet
Het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland was mogelijk dankzij de liberale grondwet van 1848. Met de breve Ex qua die van 4 maart 1853 stelde paus Pius IX opnieuw bisdommen in Nederland in. De missiekerk werd een volwaardige kerk, met bisschoppen in plaats van vicariaten en met parochies in plaats van staties.
Felle protesten
Het herstel van de bisdommen leidde in een deel van protestants Nederland tot felle protesten. Sommigen konden zich niet neerleggen bij het gegeven dat Nederland geen protestantse natie meer was. Anderen vreesden de invloed van de paus als buitenlands staatshoofd. Ook waren er die zich opwonden over het feit dat paus Pius IX in de breve van 1853 had gezegd dat het protestantisme in Nederland 'onkruid had gezaaid tussen de tarwe'.
200.000 handtekeningen
In de maand april van het jaar 1853 ontstond een petitiebeweging, de zogenoemde Aprilbeweging, die ongeveer 200.000 handtekeningen verzamelde tegen het herstel van de bisschoppelijke kerkstructuur. In sommige steden werden katholieke geestelijken op straat bespot en werd katholiek personeel ontslagen.
Geen invloed
Koning Willem III nam de handtekeningen van de Aprilbeweging in ontvangst en beledigde daarmee zijn eigen kabinet, dat dan ook aftrad. Maar de herstelde bisdommen werden niet bedreigd. Het kerkelijk leven kon zich gaan ontplooien op de wijze en in de organisatievorm die eigen is aan de katholieke Kerk, onder de herderlijke leiding en inspiratie van bisschoppen.