Sint-Barnabas (1ste eeuw) behoorde tot de oergemeente van de christenen van Jeruzalem. In de traditie kreeg hij de eretitel 'apostel'.

Zoon van vertroosting

Jozef kwam volgens de Handelingen der Apostelen uit Cyprus. Hij behoorde tot de Israëlitische stam van Levi. Van de apostelen kreeg hij de bijnaam Barnabas, dat 'zoon van vertroosting' betekent. Hij bezat een akker die hij verkocht om de opbrengst ervan aan de voeten van de Twaalf Apostelen neer te leggen. Volgens een orthodoxe traditie maakte hij deel uit van de Zeventig Discipelen.

Paulus

Barnabas verkondigde het Evangelie in Antiochië. Later vergezelde hij Paulus, die aan het apostelcollege was toegevoegd. Hij nam deel aan het Concilie van Jeruzalem.

Marteldood

Barnabas kreeg een meningsverschil met Paulus dat zo hoog opliep dat hij zijn eigen weg ging en samen met Marcus naar Cyprus reisde. Volgens een overlevering zou hij daar door steniging zijn gedood. Een andere traditie meldt dat hij de stichter is van het bisdom Mediolanum (het huidige Milaan). 

Apostel

Hoewel Barnabas geen lid van het apostelcollege was, kreeg hij de eretitel 'apostel'.

Gedachtenis

In de rooms-katholieke liturgie wordt Sint Barnabas jaarlijks herdacht op 11 juni. In het Getijdengebed heeft deze gedachtenis een eigen hymne en eigen antifonen. De Grieks-Orthodoxe Kerk gedenkt hem eveneens op 11 juni: alsmede de Kerken die de Juliaanse kalender volgen (= 24 juni Gregoriaanse kalender).

Graf

De plaats van het graf van Barnabas is lange tijd onbekend gebleven. In het jaar 478 zou de locatie in een droom aan aartsbisschop Anthemios zijn geopenbaard. Op de plek in Salamis (Cyprus) die hij aanwees werd een graf gevonden, welke hij gelastte te openen. Op de daarin aangetroffen stoffelijke resten werd een exemplaar van het Matteüs-evangelie aangetroffen, voor de aartsbisschop het bewijs dat het om de relieken van Sint Barnabas ging. Volgens een bekende overlevering hadden de getrouwen van Barnabas namelijk bij zijn begrafenis een Matteüs-evangelie op zijn lichaam gelegd. Anthemios bracht de relieken naar Constantinopel om ze aan keizer Zeno te tonen. Die verklaarde daarop de Cypriotische kerk autonoom.

Turks-Cyprus

De relieken van Barnabas liggen in een tombe in de crypte van een kapel die behoort tot het complex van het voormalige Sint-Barnabasklooster in de Noord-Cypriotische regio Famagusta. Het klooster, gebouwd in 477 en herbouwd in 1756, is thans een museum en wordt onderhouden door de Turks-Cypriotische staat.