In de Rooms-Katholieke Kerk is een consistorie een door de paus bijeengeroepen vergadering van kardinalen. 

Etymologie

Het Latijnse woord consistorium betekent ‘vergadering’. Het komt van consistere (= gaan staan, blijven staan, standhouden, van kracht zijn); van con (= samen, bijeen) en sistere (= doen staan). 

Keizerlijke adviesraad

In het Romeinse Rijk lieten de keizers zich adviseren door een adviesraad, consistorium geheten. Sinds Constantijn de Grote heette deze raad Sacrum Consistorium en was samengesteld uit de voornaamste hofdignitarissen.

Paus voorzitter

De Kerk van Rome heeft in haar bestuursstructuur en terminologie veel overgenomen van het Romeinse Rijk. Zo werd de keizerlijke titel Pontifex Maximus overgenomen door de bisschoppen van Rome. De paus als opperpontifex liet zich bijstaan door kardinalen. De vergaderingen van paus en zijn kardinalen werden consistories genoemd.

Bijeen rond paus

Kardinalen hebben de plicht de paus bij te staan in het bestuur van de Katholieke Kerk. Als de paus dat wenst dan roept hij hen bijeen in een consistorie. Een dergelijke kerkvergadering vindt altijd onder zijn voorzitterschap plaats. Er zijn gewone en buitengewone consistories.

Gewoon consistorie

Er is sprake van een gewoon consistorie als kardinalen, tenminste zij die in Rome verblijven, bijeen zijn geroepen om zich te beraden over zwaarwegende onderwerpen die echter geen dringende besluitvorming behoeven, bijvoorbeeld de aankondiging van een canonisatie. Ook feestelijke handelingen kunnen een reden voor een gewoon consistorie zijn, zoals de creatie van nieuwe kardinalen. In dat geval is een consistorie een openbare vergadering. Daarvoor zijn dan ook andere prelaten en afgezanten van burgerlijke overheden uitgenodigd. 

Buitengewoon consistorie

Als bijzondere omstandigheden dat vereisen of als er zwaarwegende problemen moeten worden besproken, dan kan de paus een buitengewoon consistorie bijeenroepen. In dat geval is het de bedoeling dat - voorzover mogelijk - alle leden van het College der Kardinalen eraan deelnemen. Een dergelijk consistorie is nooit openbaar.

Gelegenheden

Paus Paulus VI riep telkens als hij in Rome was teruggekeerd van een apostolische reis een consistorie bijeen om zijn ervaringen met de kardinalen te delen. Paus Benedictus XVI kondigde op 11 februari 2013 tijdens het consistorie voor de canonisatie van de Martelaren van Otranto zijn historische aftreden aan. Het gewoon consistorie van 22 februari 2014 werd op last van paus Franciscus voorafgegaan door een buitengewoon consistorie over het onderwerp 'gezin', waarover twee assemblees van de Bisschoppensynode zouden worden gehouden (oktober 2014 en oktober 2015).