Pater Damiaan (1840-1889) was een Belgische priester en missionaris, bekend geworden door zijn werk onder leprapatiënten op het Hawaïaanse eiland Molokai. Op 11 oktober 2009 werd hij heilig verklaard.

Jozef de Veuster

Damiaan werd op 3 januari 1840 geboren als Jozef De Veuster in het Vlaams-Brabantse gehucht Ninde (gemeente Tremelo). Hij was het zevende kind in een boerengezin met acht broers en zussen. Voor zijn priesteropleiding was hij werkzaam in de graanhandel van zijn vader.

Broeder Damiaan

De Veuster ging naar het college van 's-Gravenbrakel en trad vervolgens in bij de Congregatie van de Heilige Harten van Jezus en Maria (SS.CC.) in Leuven, waarbij hij de religieuze naam Damiaan koos.

Hawaï

Na zijn studies kreeg frater Damiaan toestemming om als missionaris te gaan werken op de Hawaï-eilanden. Hij vervulde daarmee de droom van zijn broer, die zelf niet kon gaan. In 1864 arriveerde hij in Honolulu. Daar werd hij in datzelfde jaar tot priester gewijd. Vervolgens werkte in verschillende parochies op het eiland Oahu.

Leprozenkolonie

Damiaan vroeg zijn bisschop om toestemming om als priester te mogen werken in de leprozenkolonie in het noorden van het eiland Molokai. In 1873 kwam hij op het eiland aan. Op dat moment verbleven daar ongeveer 600 lepralijders. Hij reorganiseerde de verwilderde gemeenschap en begon met de bouw van een kerk en de aanleg van wegen. Naast zijn werk als priester vervulde hij ook de rol van dokter. Ook maakte hij doodskisten en fungeerde hij als doodgraver. Zijn werk was een keerpunt voor de kolonie.

Bekendheid

Toen prinses Lydia Liliuokalani de nederzetting bezocht om Damiaan namens de Hawaïaanse koning David Kalakaua I een eretitel te overhandigen, werd ze geraakt door wat ze zag. Zij bracht de wereld op de hoogte van haar ervaringen en van Damiaans werk. Hierdoor werd zijn naam bekend in de Verenigde Staten en Europa. Amerikaanse protestanten brachten grote sommen geld bijeen. Ook de anglicaanse Church of England stuurde voedsel, medicijnen en kledij naar Molokai.

Overlijden

In 1884 werd bij Damiaan lepra vastgesteld. Waarschijnlijk was hij al vanaf 1876 besmet. Met de hulp van vier anderen bleef Damiaan echter verder werken tot veertien dagen voor zijn dood op 15 april 1889. Hij stierf toen hij 49 jaar oud was.

Stoffelijk overschot

Vijf jaar na zijn dood werd in Leuven een standbeeld van hem onthuld. Tot ongenoegen van veel Hawaïanen werden zij stoffelijke resten in 1936 per schip overgebracht naar Antwerpen. Een tussenstop in San Francisco trok grote kerkelijke en maatschappelijke aandacht. Na aankomst in België werd zijn stoffelijk overschot overgebracht naar Leuven en plechtig bijgezet in de crypte van de Sint-Antoniuskerk.

Zaligverklaring

In 1938 startte zijn zaligverklaringsproces. In 1977 werd Pater Damiaan door paus Paulus VI tot venerabilis servus Dei ('eerbiedwaardige dienaar Gods') verklaard. In 1995 werd hij, mede op aandringen van Moeder Teresa, door paus Johannes Paulus II zalig verklaard nadat de medische commissie van de Congregatie voor de Heiligverklaringen in 1991 de genezing van de Franse kloosterzuster Simplicie Hué in 1895 had erkend als mirakel. Ongeveer honderd Hawaïanen, onder wie zes lepralijders, waren bij die plechtigheid aanwezig. Daarna werd de rechterhand van Damiaan als relikwie overgebracht naar Molokai en uiteindelijk begraven in de plaats Kalawao.

Plaatselijke verering

De zaligverklaring betekende dat Damiaan 'plaatselijk' mocht worden vereerd en aangeroepen, te weten in België, op Hawaï en binnen de Congregatie van de Heilige Harten van Jezus en Maria. Damiaans feestdag op de liturgische kalender werd 10 mei, de dag waarop hij in 1873 voor het eerst voet aan wal zette op Molokai.

Tweede genezing op voorspraak Damiaan

Audrey Toguchi uit Hawaï genas in 1998 op onverklaarbare wijze van longkanker nadat ze had gebeden op het graf van Damiaan in Kalawao. Haar arts stond versteld en stuurde de longfoto's naar Rome. De genezing werd erkend als wonder zodat pater Damiaan in aanmerking kwam voor heiligverklaring. Paus Benedictus XVI ondertekende daartoe op 3 juli 2008 een decreet.

Heiligverklaring

Op 11 oktober 2009 werd pater Damiaan in de Vaticaanse Sint-Pietersbasiliek samen met vier andere zaligen door paus Benedictus XVI heilig verklaard. Dit gebeurde in aanwezigheid van Godfried kardinaal Danneels, koning Albert en koningin Paola, de eerste minister Herman Van Rompuy en vijfhonderd Hawaïaanse pelgrims, onder wie de wonderbaarlijk genezen Audrey Toguchi.

Canonisering

De heiligverklaring betekent dat pater Damiaan aan alle gelovigen ter wereld ten voorbeeld wordt gesteld en dat zij hem om voorspraak bij God kunnen vragen. Damiaan wordt waarschijnlijk patroonheilige van lepra- en aidspatiënten.

Grootste Belg

Pater Damiaan heeft een standbeeld in Leuven en Tremelo en is een van de weinige niet-Amerikanen met een standbeeld in het Capitool te Washington DC. In 2005 werd hij verkozen tot de Grootste Belg in een televisieprogramma van de Vlaamse omroep VRT.