De 'disciplina arcani' was de geheimhoudingstucht die christenen in de Oudheid met betrekking tot de viering van de sacramenten in acht moesten nemen.

Code

In de kerken van de eerste eeuwen moesten de gedoopten zich aan een bepaalde code houden. Dat hield in dat men over de rituelen van de Sacramenten, met name over de Eucharistie, niet sprak.

Van code tot tucht

Omdat de eucharistie een heilige samenkomst was en Jezus had gezegd 'Geef het heilige niet aan de honden', ontstond uit die code een zekere tucht die het heilige tegen heiligschennis of verkeerde interpretatie moest beschermen. Deze oudkerkelijke tucht werd disciplina arcani(letterlijk: 'discipline van het geheim') genoemd. De eucharistie was (en is) immers de viering van een mysterium. Dit Latijnse woord betekent zowel 'geloofsmysterie' als 'geheim'.

Heidenen en boetelingen

Volgens de Kerkvaders kon het geheim van de eucharistie slechts dan worden begrepen als men in Christus geloofde en intensieve catechese had ondergaan, de zogeheten Mystagogische catechese. De disciplina arcani eiste daarom van gedoopten dat zij de eucharistische offerdienst met geheimzinnigheid omhulden en er zeker niet met buitenstaanders over spraken. Heidenen mochten de eucharistie niet bijwonen en voor aanvang van de altaardienst moesten doopleerlingen en gedoopte boetelingen de kerk verlaten. 

Televisiemissen

Kardinaal Simonis verwees op 7 november 2006 tijdens een KRO-symposium naar de disciplina arcani. Het symposium 'God in je huiskamer', georganiseerd door het Mediapastoraat van RKK/KRO stond in het teken van de zin van televisiemissen. Simonis twijfelde of het eigenlijk wel gepast is om zoiets intiems en mysterieus als de consecratie en de communie bloot te stellen aan cameraregistratie en uitzending.