Ester, Esther of Hester is de hoofdfiguur van het gelijknamige bijbelboek. Zij is de Joodse heldin die als koningin aan het Perzische hof haar volksgenoten van de ondergang redt.

Verschil Griekse en Hebreeuwse tekst

Het boek Ester bevindt zich in de Septuaginta en in de Vulgaat achter de zogenoemde 'Historische Boeken'. In de Hebreeuwse Bijbel staat het boek Ester echter op zichzelf tussen de 'Feestrollen' (Megillot). De overgeleverde Hebreeuwse tekst van Ester is opmerkelijk beknopter dan de Septuaginta-versie. De Hebreeuwse Ester werd – ondanks rabbijnse bezwaren, die stoelden op het ogenschijnlijk profane karakter van de tekst – door de Joodse synode van Jamnia in het jaar 90 na Christus in de canon van de Hebreeuwse boeken opgenomen.

Geen historisch relaas

In het boek Ester vinden wij een vrij gecomponeerd verhaal. De gegevens van historische, chronologische en geografische aard worden willekeurig gehanteerd. Voor de auteur is het geen enkel bezwaar dat hij plaatsen, personen en tijden door elkaar mengt.

Haman

Het boek Ester verlaat het grondgebied van het oude Israël en opent een venster op de grote wereld. Aan het hof van koning Ahasveros maakt Haman de in het Perzische rijk woonachtige Judeeërs verdacht. Door een intrige slaagt Haman erin een decreet te laten uitvaardigen. Dit decreet zou de dood betekenen van alle Judeeërs. Maar koningin Ester, zelf een Israëlitische, brengt Haman aan de schandpaal. Zij weet samen met haar voogd, de Benjaminiet Mordekai, de dodelijke dreiging te neutraliseren, door bij haar echtgenoot aan te dringen op een nieuw decreet, dat haar volksgenoten de vrije hand geeft om onder hun belagers een waar bloedbad aan te richten.

Rassenhaat

Het boek Ester confronteert ons met de netelige situatie van de diaspora waarin de Judeeërs leefden, die nu en dan blootgesteld waren aan explosies van rassenhaat. Ook hier, zoals zo vaak in de geschiedenis, zou men afgaande op Hamans kenschetsing van zijn slachtoffers aan een cultureel en politiek conflict kunnen denken, temeer omdat de Hebreeuwse tekst van Ester zich in tegenstelling tot Judit opmerkelijk onthoudt van uitdrukkelijke theologische accenten. Er is wel een toespeling op de hulp van de HEER, het vastengebruik wordt geëerd en Haman roept door zijn afkomst een episode op uit Israël's verleden, met name de strijd tussen Agag en de eveneens Benjaminitische Saul.

Poerimfeest

Terecht kan men in de Griekse aanvullingen dan ook constateren, dat zij duidelijker religieus getint zijn en aansluiten bij de grondtendens van de Hebreeuwse Ester. Bovendien verdient het aandacht, dat het boek Ester – op zich een verhaal dat het ontstaan van het joodse feest Poerim bedoelt te verklaren (poerim = 'loten') – het bevel tot uitroeiing van de Judeeërs dateert op de 13de nisan, daags voor Pesach. Plaatst deze uitdaging van de heilstijd de reddingsactie van Ester en Mordekai niet onvermijdelijk in het licht van de Uittocht uit Egypte? Zo zou Ester aan de meest eigene en markante traditie van Israël appelleren.

Met dank aan de Katholieke Bijbelstichting (KBS) die de 'Inleiding op het boek Ester' (Willibrordvertaling van de Bijbel, uitgave 1995) welwillend ter beschikking heeft gesteld voor verwerking in dit lemma.