Sint-Gregorius van Narek (ca. 950-ca. 1003/1010) is een van de grootste figuren van het Armeense religieuze denken in de Middeleeuwen.
Krikor Narekatsi werd rond 950 geboren in Rshtunik in het koninkrijk Vaspurakan. Zijn onderwijs genoot hij bij zijn vader, bisschop Khosrov, auteur van het vroegste commentaar op de goddelijke liturgie (oosterse eucharistieviering).
Op jonge leeftijd werden Gregorius en zijn twee broeders monnik. In die hoedanigheid blonk hij uit in muziek, astronomie, geometrie, mathematica, literatuur en theologie. Gregorius werd op 25-jarige leeftijd priester gewijd. Het grootste deel van zijn leven bracht hij door in het klooster van Narek, waar hij als docent was aangesteld. Hij stierf omstreeks 1003 of 1010.
Gregorius kreeg een mausoleum in Narek (gelegen in het huidige Oost-Turkije). In 1915 werd het mausoleum en het klooster verwoest tijdens de Armeense genocide.
Gregorius' eerste geschrift was een commentaar op het Hooglied, dat hij schreef in opdracht van een Armeense prins. Hoewel hij zichzelf te jong vond voor deze taak, werd zijn commentaar beroemd om zijn heldere taalgebruik. Ook werd het beschouwd als een staaltje excellente theologie. Later schreef hij brieven, hymnes, odes, melodieën en traktaten. Veel van zijn gebeden werden opgenomen in de goddelijke liturgie zoals die op zondagen in de Armeense Kerken wordt gevierd.
‘Het Boek der Klaagzangen’ wordt beschouwd als zijn meesterwerk. Dit werk bestaat uit 95 gebeden, die ‘Gesprekken met God vanuit de diepte van het hart’ worden genoemd. Centraal thema daarin is de mens die van God is afgescheiden en op zoek is naar de hereniging met zijn schepper. Zelf noemde hij dit boek een ‘encyclopedie van gebed voor alle volken’. Het werd in 1673 gepubliceerd in Marseille en werd in minstens 30 talen vertaald.
Paus Franciscus verklaarde Sint-Gregorius van Nareke op 21 februari 2015 tot Kerkleraar (Doctor Ecclesiae Universae). De plechtige proclamatie daarvan vond plaats op 12 april 2015 tijdens een pontificale hoogmis van depaus met bisschoppen van de Armeense ritus.
Delen van ‘Het Boek der Klaagzangen’ werden in het Russisch vertaald en op muziek gezet door Alfred Schnittke (1934-1998). Dat resulteerde in zijn 'Concert voor Koor', dat beschouwd wordt als een 20ste-eeuws meesterwerk voor koormuziek.